SKAMPARDWNHS GIWRGOS FOTO MEALH SYNENTEFKSH

Γιώργος Σκαμπαρδώνης: Η λογοτεχνία και η ανάγνωση είναι προσωπική υπόθεση του καθενός

συνέντευξη στην Κατερίνα Παπαδοπούλου

SKAMPARDWNHS GIWRGOS FOTO MEALH SYNENTEFKSH

Κύριε Σκαμπαρδώνη, θα ήθελα να αρχίσω με μια προβλέψιμη ερώτηση. Ποιο ήταν το ερέθισμα για τη συγγραφή του καινούριου σας βιβλίου;
Εφόσον είναι πολλά τα διηγήματα, άρα και τα ερεθίσματα είναι πολλά. Αλλά το ερέθισμα είναι απλώς η απαρχή. Μετά ακολουθεί η πιο ουσιώδης διαδικασία, που είναι πολύ περίπλοκη. Το γράψιμο και το ξαναγράψιμο, οι αλλαγές στην κατεύθυνση, οι ενδιάμεσες εμπνεύσεις.

Διάβασα σε μια συνέντευξή σας πως το Περιπολών περί πολλών τυρβάζω συμπληρώνει τη διηγηματική τριλογία των τελευταίων δεκαπέντε ετών, καθώς ακολουθεί το Επί ψύλλου κρεμάμενος και το Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος. Ολοκληρώνοντας το πρώτο βιβλίο αυτής της άτυπης τριλογίας, γνωρίζατε ότι θα ακολουθούσε και συνέχεια;
Ποτέ δεν ξέρεις από πού και πότε και πώς προκύπτει η έμπνευση. Το πνεύμα όπου θέλει πάει. Τίποτε δεν μπορείς να προβλέψεις. Απλώς είναι λογικό ότι για κάθε συγγραφέα, αποτελεί απαρχή κάτι το οποίο ταιριάζει στον δικό του κόσμο λογοτεχνικής φαντασίας και θεματικά και από άποψη τρόπου, όρασης και διαπραγμάτευσης. Υπάρχουνε βασικές σταθερές, αλλά και πάντα νέες μεταβλητές. Μετεξέλιξη.

Έχω διαπιστώσει ότι σας αρέσει ιδιαίτερα να παίζετε με τις λέξεις. Σας αρέσουν τα λογοπαίγνια και χρησιμοποιείτε σχεδόν πάντα ιδιωματισμούς. Τι σημαίνει για σας η γλώσσα; Πώς την αντιλαμβάνεστε;
Μεγάλη κουβέντα. Πάντως η γλώσσα δεν είναι μόνο φορέας νοήματος, αλλά είναι και αυταξία. Οι ένδον αντανακλάσεις, οι ήχοι, ο ρυθμός, ο περίγυρος, ο τόνος δίνουνε διαφορετικό νόημα και αύρα στις λέξεις.

Σας παρακολουθώ αρκετά χρόνια και η αλήθεια είναι πως κάθε φορά που κυκλοφορεί ένα καινούριο βιβλίο σας δεν ξέρω τι να περιμένω. Είστε εντελώς απρόβλεπτος. Πώς επιλέγετε κάθε φορά με τι θα ασχοληθείτε;
Δεν επιλέγω τόσο εγώ, συνειδητά. Μάλλον συναντιέμαι κάποια στιγμή με μια ιστορία, μια ιδέα, ένα έναυσμα κι αυτό είναι απολύτως απρόβλεπτο. Δεν προτηγανίζεται τίποτε. Όλα παίζονται –το τυχαίο, η στιγμή, η συγκυρία παίζουν το ρόλο τους.

SKAMPARDWNHS GIWRGOS EKSWFYLLO PERIPOLWN

Αντλείτε υλικό από εμπειρίες, αναμνήσεις και γενικά από το προσωπικό «αρχείο μνήμης» σας, όμως δεν αφήνετε απ’ έξω και τη φαντασία. Πώς καταφέρνετε το «πάντρεμα» όλου αυτού του υλικού;
Αυτή είναι η ουσία της δουλειάς. Χρειάζεται ολόκληρο βιβλίο για να το εξηγήσω –και αν. Δεν υπάρχει συνταγή λίγων λέξεων όπως ας πούμε στα “γεμιστά”. Είναι μια διεργασία που περιέχει ολόκληρη την ζωή και την πορεία ενός συγγραφέα.

Υπάρχει κάποιο κείμενο στο Περιπολών περί πολλών τυρβάζω, που να το αγαπάτε τόσο ώστε χωρίς αυτό δεν θα θέλατε να εκδοθεί το βιβλίο;
Όλα είναι σχεδόν εξίσου σημαντικά. Φτιάχνουν ένα παζλ ύφους, και διαδοχικών τόνων, φιλοτεχνώντας έναν λογοτεχνικό μικρόκοσμο. Αυτό εξάλλου είναι πάντα και η ουσία μιας συλλογής.

Τι είναι αυτό που νομίζετε ότι λείπει σήμερα από τους συγγραφείς, αλλά και τους αναγνώστες και που αν υπήρχε θα μπορούσαμε να πούμε ότι το βιβλίο αποτελεί ένα υγιές πεδίο επικοινωνίας;
Δεν ξέρω τι θα πει αυτό. Η λογοτεχνία και η ανάγνωση είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Κι ο καθείς νιώθει διαφορετικά πράγματα, ανάλογα με την ευαισθησία, τη στιγμή και τη διάθεσή του. Δεν υπάρχει κάτι καθαρό, μονοσήμαντο και εξασφαλισμένο.

Εδώ και λίγες μέρες κυκλοφόρησε ο νέος δίσκος του Γιώργου Καζαντζή με τίτλο Τα παιδιά της άλλης όχθης. Στην παρουσίασή του συμμετείχατε και εσείς. Πιστεύετε ότι αυτή η πόλη συνεχίζει να στηρίζει τους ανθρώπους που επιλέγουν να δημιουργήσουν εντός των τειχών ή έχουν αλλάξει τα πράγματα;
Η πόλη γενικώς δεν υπάρχει. Είναι ένα υποθετικό μέγεθος. Και ζούνε σ’ αυτήν άνθρωποι που ενδιαφέρονται κι άλλοι όχι. Έτσι συνέβαινε πάντα. Το ποσοστό που νοιάζεται ήτανε ανέκαθεν μικρό. Κι όχι μόνο εδώ, αλλά παντού –ίσως με κάποιες αποκλίσεις.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επιστρέψουμε για λίγο στο βιβλίο. Στο διήγημά σας με τίτλο Τι είναι το διήγημα αναφέρετε -μεταξύ άλλων– πως «το διήγημα είναι να πετάς δροσερά καρπούζια στον Κάτω Κόσμο». Αν υποθέσουμε πως είναι έτσι, τι συμβαίνει όταν τα δροσερά καρπούζια πέσουν τελικά στον Κάτω Κόσμο;
Είναι μια παρηγοριά. Αρκεί να μην φάει κάποιος στο κεφάλι τα καρπούζια την ώρα που πέφτουν.

Γιώργος Σκαμπαρδώνης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1953 και σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε σε εφημερίδες, στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση, έγραψε σενάρια για τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ, το σενάριο για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη Όλα είναι δρόμος, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη, και τα κείμενα της μουσικοθεατρικής παράστασης Σαν τραγούδι μαγεμένο, που ανέβηκε τον Φεβρουάριο του 2008 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ενώ τα μυθιστορήματά του Γερνάω επιτυχώς και Ουζερί Τσιτσάνης ανέβηκαν θεατροποιημένα στο Κρατικό Θέατρο Βόρειας Ελλάδας, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη. Ο συγγραφέας ζει στη Θεσσαλονίκη και εργάζεται στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Διετέλεσε πρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΡΤ-3, διηύθηνε την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» και τα περιοδικά «Θ-97» (τιμήθηκε με το βραβείο «Ιπεκτσί»), «Τάμαριξ», «Χίλια Δέντρα», «Πανσέληνος» (τιμήθηκε με το ευρωπαϊκό βραβείο «European Newspaperdesign Awards», 2000) και «Επιλογές» της Κυριακάτικης «Μακεδονίας». Έγραψε τα βιβλία Μάτι φώσφορο κουμάντο γερό, Η ψίχα της μεταλαβιάς, Η Στενωπός των Υφασμάτων, Ακριανή Λωρίδα, Πάλι κεντάει ο στρατηγός, Σαββάτο απόγευμα, Γερνάω επιτυχώς, Ουζερί Τσιτσάνης, Επί ψύλλου κρεμάμενος, Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου, Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας και το Mεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος. Το βιβλίο του Η Στενωπός των Υφασμάτων τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 1993 και το Επί ψύλλου κρεμάμενος με το Βραβείο «Διαβάζω» 2004.

Το καινούριο του βιβλίο με τίτλο Περιπολών περί πολλών τυρβάζω κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ η παρουσίασή του θα πραγματοποιηθεί στο πατάρι του Ιανού στην Αριστοτέλους την Τρίτη 8 Νοεμβρίου στις 19:00. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο ηθοποιός Ιεροκλής Μιχαηλίδης και ο διευθυντής του περιοδικού Soul Στέφανος Τσιτσόπουλος.*