Σκηνοθεσία: Μπουγιάρ Αλιμάνι
Πρωταγωνιστούν: Λούλι Μπίτρι, Καραφίλ Σένα, Τόντι Λιούπι, Μιρέλα Νάσκα Αλεξάντερ Ράπι, Αρτάν Ισλάμι, Λουλζίμ Ζέκζα
Διάρκεια: 83′
Αξιολόγηση: ****
«Η παλιά Αλβανία βρίσκεται σε διαμάχη με την καινούρια. Η ηθική παλεύει με το πάθος και υπάρχει ένα τίμημα. Όλα αυτά συμβαίνουν στην Αλβανία, που προσπαθεί να βρει τη δική της ταυτότητα στο δρόμο για την Ευρώπη». Λόγια του σκηνοθέτη Μπουγιάρ Αλιμάνι, από τα οποία φαίνεται πως η ταινία του, πέρα από μια καταδικασμένη ερωτική ιστορία, είναι μία ματιά στη σύγχρονη πραγματικότητα της πατρίδας του, σε μια κοινωνία στο μεταίχμιο η οποία παλεύει να εκσυγχρονιστεί.
Ήρωές μας η Έλσα και ο Σπετίμ. Ο άνδρας της Έλσας είναι στη φυλακή. Το ίδιο και η γυναίκα του Σπετίμ. Ένας νέος νόμος που έχει ψηφιστεί δίνει τη δυνατότητα στα ανδρόγυνα να έχουν σεξουαλικές σχέσεις μία φορά το μήνα. Εκεί στη φυλακή, όπου πηγαίνουν να επισκεφτούν τους ανθρώπους τους, η Έλσα και ο Σπετίμ θα γνωριστούν και θα αγαπηθούν. Ο Γολγοθάς έχει αρχίσει. Και θα γίνει ακόμη πιο ανηφορικός όταν η κυβέρνηση θα δώσει αμνηστία, οι σύζυγοί τους θα αποφυλακιστούν κι αυτοί θα πρέπει να χωρίσουν. Ή να κάνουν το επιπλέον βήμα, να σπάσουν τα κοινωνικά στεγανά, να συγκρουστούν, να ξεπεράσουν τις προσωπικές και κοινωνικές αντιφάσεις. Κι έτσι ξεκινά μια ιστορία που λειτουργεί ως ωρολογιακή βόμβα. Το μπαρούτι συσσωρεύεται και μένει να δούμε εάν η έκρηξη θα γκρεμίσει τα τείχη και οι ήρωές μας θα απεγκλωβιστούν ή εάν πέσουν θύματα της έκρηξης. Και το δραματικό φινάλε πλησιάζει και είναι φινάλε τραγικό και σκηνοθετημένο με υποδειγματικό τρόπο.
Ο Μπουγιάρ Αλιμάνι, τολμώ να πω, έχει σκηνοθετήσει μία από τις πιο σημαντικές ταινίες της σεζόν. Η «Αμνηστία» είναι ένα εξαίρετο δείγμα ρεαλιστικού κινηματογράφου που κρύβει μέσα του μεγάλη δύναμη αλλά και μεγάλες δόσεις συναισθήματος. Ο Αλιμάνι σκηνοθετεί με σιγουριά και σαφήνεια, δεν παρασύρεται από μελοδραματισμούς, ξέρει ποιος είναι ο στόχος του. Με αλλαγές πλάνων από υποκειμενικά σε αντικειμενικά και με την κάμερά του να κινείται αλλά και να κοιτά κατάματα του ήρωές του, χτίζει με σταθερά υλικά την ιστορία του, πλάνο-πλάνο, σκηνή-σκηνή, σεκάνς-σεκάνς. Λιτός και χωρίς δραματουργικές υπερβολές προσεγγίζει τους χαρακτήρες του διακριτικά, συμπάσχει μαζί τους και τους μεταμορφώνει, τους ανυψώνει σε τραγικές, σε μεγαλειώδεις μορφές. Η Έλσα και ο Σπετίμ περιφέρουν την απόγνωσή τους, μέχρι το σπαρακτική «λύση» του δράματος, με βλέμματα γεμάτα προσδοκία αλλά και ενοχή, με το μειδίαμα να σπανίζει. Είναι δυο άνθρωποι που βλέπουν μια χαραμάδα φωτός να μπαίνει στην καθημερινότητά τους. Αντιλαμβάνονται πως είναι στο χέρι τους να πάνε προς τα εκεί, να ανοίξουν το παράθυρο και να «πετάξουν». Αλλά τελικά, δεν είναι τόσο εύκολο, ούτε τόσο απλό. Υπάρχουν πολλά εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσουν, είναι βαθιές οι ρίζες του παρελθόντος. Πώς να δραπετεύσεις από έναν κυκεώνα συνήθειας, παράδοσης, καθωσπρέπει, εμμονών και συμβάσεων που συνθέτουν ένα ολόκληρο κοινωνικό στάτους;
Πώς μπορούν δυο άνθρωποι να κάνουν τη υπέρβαση; Πώς μπορεί, αντίστοιχα, μια κοινωνία να προχωρήσει προς το μέλλον απελευθερωμένη από τις αλυσίδες του παρελθόντος; Δύσκολα πράγματα με τα οποία όμως οφείλουμε όλοι να αναμετριόμαστε καθότι η ζωή μας αλλά και η Ιστορία μόνον έτσι προχωρούν προς τα εμπρός.
Η «Αμνηστία» είναι ένα φιλμ-χρυσάφι. Ατόφιο κι ανόθευτο, επειδή είναι ειλικρινές και δε μεγαλοπιάνεται. Ο Αλιμάνι στρέφει με αγάπη τα μάτια στην πατρίδα του και τους ανθρώπους της. Αφηγείται την ιστορία ενός δύσκολου έρωτα που αγγίζει τα όρια της τραγωδίας και μέσα από αυτήν μιλά για θέματα όπως η μοναξιά, η ανεργία, οι πατριαρχικές κοινωνικές δομές που ακόμα δεν έχουν ξεπεραστεί και τα όνειρα που κάνουμε όλοι για απόδραση. Αξίζει ακόμη να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά στις θαυμάσιες, «ερμητικές» και σπαρακτικές ερμηνείες των ηθοποιών.
Επίσημη υποψηφιότητα της Αλβανίας για τα ξενόγλωσσα Όσκαρ.
Στράτος Κερσανίδης