Ο Ούρλιχ Ζάιντλ αποτελεί μια από τις πιο οξυδερκείς και προκλητικές φωνές του ευρωπαϊκού σινεμά. Οι ταινίες του, θολώνοντας τα όρια ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, διαρρηγνύουν κάθε ταμπού, εισβάλλοντας πότε σαρκαστικά, πότε αποστασιοπημένα, ωστόσο πάντα ανθρώπινα, στη σφαίρα της ιδιωτικότητας.
Στο Μοντέλα (Models, 1999) εκθέτει τη ναρκισσιστική βιομηχανία του μόντελινγκ μέσα από το πορτρέτο 3 γυναικών από τη Βιέννη, που εργάζονται ως μοντέλα. Η Βίβιαν ονειρεύεται να μπει στο εξώφυλλο περιοδικού και τίποτα δεν φαίνεται να στέκεται εμπόδιο στο δρόμο της, η Λίζα έχει πέσει με τα μούτρα στις πλαστικές εγχειρήσεις και τη χρήση κοκαΐνης, ενώ η αθώα Τάνια το έχει ρίξει στη γιόγκα και στα ταρό.
Στο βραβευμένο με Αργυρό Λέοντα στο φεστιβάλ Βενετίας, Σκυλίσιες μέρες (Hundstage – Dog Days, 2001) απεικονίζει τα δεινά μιας ομάδας εύθραυστων χαρακτήρων, με ωμό συναίσθημα και ειρωνική ισορροπία. Η ταινία διαδραματίζεται στην Αυστρία, μέσα σε ένα κύμα καύσωνα, που πλήττει τη χώρα και απαρτίζεται από 6 ιστορίες. Μια κοπέλα παθιασμένη με τις στατιστικές κάνει ωτοστόπ και σε κάθε αυτοκίνητο κάνει παρατηρήσεις… 2 σύζυγοι, εν διαστάσει, έχοντας χάσει το παιδί τους σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, έχουν έλλειψη επικοινωνίας και κάνουν οτιδήποτε για να εκνευρίσουν ο ένας τον άλλον… μια τραγουδίστρια της όπερας κακοποιείται από τον φίλο της επί 2 χρόνια… μια νεαρή κοπέλα ανακαλύπτει τις άσχημες πτυχές του έρωτα… ένας ηλικιωμένος ξεφεύγει από την μοναξιά του με την γυναίκα, που του καθαρίζει το σπίτι… ενώ στην έκτη -και τελευταία- ιστορία, ένας τεχνικός συναγερμών πετυχαίνει στη δουλεία του, εκμεταλλευόμενος τη γυναίκα με τις στατιστικές της πρώτης ιστορίας.
Στο βαθιά ουμανιστικό και σκληρό Import/Export (2007) καταπιάνεται με την οικονομική μετανάστευση, δίνοντας στους απελπισμένους ήρωές του, μια νοσοκόμα από την Ουκρανία, που ψάχνει μια καλύτερη τύχη στη ζωή και κατευθύνεται δυτικά, κι έναν φύλακα από την Αυστρία, που κατευθύνεται ανατολικά για τους ίδιους λόγους, μια υπόσχεση λύτρωσης.
Αναλόγως και στα ντοκιμαντέρ του Ζάιντλ, η παράνοια της καθημερινότητας κυριαρχεί: Την εντοπίζει στις ανισότητες μεταξύ μεταναστών και γηγενών στο Καλά νέα (Good News, 1990), καθώς παρακολουθούμε τις ζωές των εφημεριδοπωλών της Βιέννης, που η εθνικότητά τους ποικίλει και στέκονται ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών στους δρόμους της αυστριακής πρωτεύουσας με τα πρωτοσέλιδα στο χέρι.
Την επισημαίνει στις διαπροσωπικές σχέσεις, τόσο στο Αναμένονται απώλειες (Mit Verlust ist zu rechnen, 1992), όπου ο Σεπ είναι ένας χήρος από την Αυστρία, που παρακολουθεί με τα κιάλια του την Πάολα, που ζει στα τσέχικα σύνορα, κάνοντας ταυτόχρονα και ένα σχόλιο για τη διαφορά κουλτούρας των 2 λαών, όσο και στο Οι τελευταίοι άνδρες (Die letzten Männer, 1994), όπου βλέπουμε τους Αυστριακούς, απογοητευμένους από τις απαιτήσεις των γυναικών της χώρας τους, να αναζητούν την ευτυχία σε γάμους με γυναίκες από την Ταϋλάνδη και τις Φιλιππίνες.
Στο Ο επιστήθιος φίλος (Der Busenfreund, 1997) παρακολουθούμε ένα 40χρονο πρώην καθηγητή μαθηματικών, που ζει με τη μητέρα του σε μια πολυκατοικία και τρέφει ιδιαίτερη συμπάθεια για τις γυναίκες με πλούσιο στήθος, καθώς συμβολίζουν για αυτόν τη μητέρα γη, ενώ στο Χριστέ μου ξέρεις (Jesus, Du weisst, 2003), 6 καθολικοί μοιράζονται τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους για το Χριστό.
Αφήσαμε για το τέλος το Animal love (Tierische Liebe, 1996), ένα ντοκιμαντέρ για τη διαστροφική αγάπη ανάμεσα σε ανθρώπους και… κατοικίδια, για το οποίο ο Βέρνερ Χέρτζοκ δήλωσε ότι «ποτέ ξανά στο σινεμά δεν μπόρεσα να κοιτάξω κατάματα την κόλαση». Αυτό είναι το σινεμά του Ζάιντλ: σινεμά στα όρια, σινεμά για γερά στομάχια.
Ορέστης Μανασής