Είναι 2011 και το Φεστιβάλ γιορτάζει τον 52ο χρόνο του. Μακριά πια από γκλαμουράτες περσόνες, επικεντρωμένο στη στήριξη της μη χολιγουντιανής παραγωγής, έχει αφήσει στην «απ’ έξω» οτιδήποτε αμερικανικό. Ή μήπως όχι; Μήπως υπάρχει μια εναλλακτική πρόταση και από τη Μέκκα του σινεμά για όσους πιστούς δεν μαγεύονται από φρου φρου και αρώματα (παρότι ενίοτε είναι κι αυτά πολύτιμα);
Η Σάρα Ντράιβερ είναι γέννημα θρέμμα Αμερικανίδα, από το Νιου Τζέρσι. Είναι παράλληλα μια γυναίκα που δεν δούλεψε ποτέ σε μεγάλο στούντιο, αλλά υπέγραψε -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο- έστω λιγοστές από τις σημαντικότερες ανεξάρτητες δημιουργίες από τις ΗΠΑ. Υφίσταται και το «άλλο» αμερικανικό σινεμά, που δεν φτάνει εύκολα στις αίθουσες, αλλά προτείνει πράγματα και τρόπους γραφής συμβατούς με πιο μικρά μεγέθη. Ιέρεια αυτού είναι η Ντράιβερ, που δεν έχει γυρίσει ταινία από το 1993…
«Και γιατί ένα αφιέρωμα σ’ αυτήν σήμερα;» ίσως αναρωτηθείτε! Πέρσι στο Ρέικιαβικ προβλήθηκε για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια το φιλμ Εσύ δεν είσαι εγώ (You Are Not I, 1981), ένα μικρομεσαίου μήκους έργο πάνω σε διήγημα του Πολ Μπόουλς. Η επαναπροβολή δεν ήταν τυχαία. Η ταινία της Ντράιβερ θεωρούνταν χαμένη για πάντα, μια που το αρνητικό της είχε καεί σε πυρκαγιά τη δεκαετία του ’80. Όμως, μια μίνι έρευνα στα κατάλοιπα της παρουσίας του Μπόουλς στην Ταγγέρη έφερε στο φως μεταξύ άλλων και μια ξεχασμένη κόπια του φιλμ. Η διάσωση της ταινίας ήταν από μόνη της σπουδαίο γεγονός –κι αυτό από τη στιγμή που τότε, προ τριακονταετίας, οι εγκωμιαστικές κριτικές δεν είχαν λείψει. Πλήρως αποκατεστημένη πλέον, θα έχουμε τη χαρά να τη δούμε κι εμείς…
Τι ξέραμε, όμως, για τη Σάρα; Η νύχτα του σκύλου (θα παιχτεί εδώ με τον πραγματικό της τίτλο Υπνοβασία – Sleepwalk, 1986) ήταν ένα υπέροχο σουρεαλιστικό παραμύθι, στη Νέα Υόρκη που έχουμε αγαπήσει μέσω των κινηματογραφικών εικόνων, με μια τυπογράφο που βιώνει (στ’ αλήθεια;) τις εμπειρίες των κινέζικων ιστοριών που διαβάζει, έχοντας κι ένα γιο που είναι κατά το ήμισυ Κινέζος (!). Όσο για την έσχατη κινηματογραφική σκηνοθεσία της; Ήταν το 1993, το Όταν πετάξουν τα γουρούνια (When Pigs Fly), ένα πολύ πιο μαύρο, εξίσου υπερβατικό, παραμύθι, με φαντάσματα και πολυθρόνες, με σχέδια φόνου κατά… δολοφόνου, αλλά και όμορφα πλάνα, σκεπασμένα από μουσικές του μεγάλου αρχηγού των Clash, του Τζο Στράμερ, που μας μάγεψε στο σινέ ΕΣΠΕΡΟΣ (αιωνία η μνήμη αμφοτέρων, του Στράμερ και του ΕΣΠΕΡΟΥ…). Τέλος, υπάρχει κι ένα δεκάλεπτο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ ελάχιστα μεταγενέστερο, που θα προβληθεί επίσης: Το Μπάουερι την άνοιξη, τμήμα των Καρτποστάλ από τη Νέα Υόρκη (Postcards from New York)…
Η αναδρομή δεν θα ήταν πλήρης, αν δεν στεκόταν και στην παραγωγή των ταινιών του συζύγου της, του γενάρχη του αμερικανικού ανεξάρτητου σινεμά των eighties, κυρίου Τζιμ Τζάρμους. Ναι, το ξεκίνημά του με τις Διακοπές διαρκείας (Permanent Vacation, 1980) και το βραβευμένο με Χρυσή Κάμερα στις Κάννες Πέρα από τον παράδεισο (Stranger Than Paradise, 1984) έχει και την υπογραφή της Ντράιβερ, από την καρέκλα της παραγωγού. Δεν χρειάζονται σχόλια για τα φιλμ του Τζάρμους, έτσι δεν είναι;
Δημοσθένης Ξιφιλίνος