Άλλο ένα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ έφτασε στο τέλος του προσπαθώντας να βγάλει από τα πρόβατα το μαντήλι. Διότι πρόβατα υπήρξαμε ως λαός ανέκαθεν. Από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα παραδίδαμε την εξουσία από τη μία κομματική δύναμη στην άλλη και λιγοστοί αντιλαμβάνονταν πως επρόκειτο για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και πως η εξουσία παραμένει πάντα η ίδια. Σήμερα, που το παρακράτος, το δεκανίκι της εξουσίας, οι ναζιστές, φασίστες και ρατσιστές μπήκαν στη Βουλή, ο χαρακτηρισμός «πρόβατο» για μερικούς μοιάζει με φιλοφρόνηση. Πρόβατα και επιπλέον τυφλά. Ας φύγουν λοιπόν πρώτα τα μαντήλια και ύστερα ας φύγουν κι οι προβιές. Ένα ένα τα βήματα. Στη Νέα Ελλάδα ζούμε.
Οι ταινίες λοιπόν υπήρξαν πολλές, η προσέλευση του κόσμου αθρόα. Ουκ ολίγες οι ταινίες των οποίων τα εισιτήρια υπήρξαν προπωλημένα αλλά και οι υπόλοιπες γέμιζαν τις αίθουσες με άνεση. Ουκ ολίγες και οι ταινίες που προκάλεσαν συζητήσεις με προεξάρχουσα την «Πράξη του φόνου» (The Act of Killing) στην οποία αναφέρθηκε εκτενώς στο προηγούμενο τεύχος ο συνάδελφος Ορέστης Μανασής. Εμείς μόνο να πούμε πως πρόκειται περί συγκλονιστικού αριστουργήματος (ένα εκ των συγκλονιστικότερων και όχι μόνο ως ντοκιμαντέρ) που δεν πρέπει να χάσει κανείς. Αναζητήστε το και δείτε το. Είναι επιβεβλημένο, ειδικά με τις συνθήκες του εδώ και του τώρα. Συζητήσεις προκάλεσαν και οι «Απαγορευμένες φωνές» (Forbidden Voices). Έξω από την αίθουσα προβολής της ταινίας υπήρξαν μέλη του Ελληνοκουβανικού συνδέσμου φιλίας και αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης που μέσα από φυλλάδια που μοίρασαν στον κόσμο, κατηγορούσαν την ταινία ως φιλοϊμπεριαλιστική. Το φιλμ αφορά το πώς στα καθεστώτα της Κούβας, του Ιράν και της Κίνας η λογοκρισία, η ανελευθερία και η ομοιογένεια καταδικάζουν κάθε διαφορετική φωνή καταστέλλοντας έτσι τις βασικές αρχές της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εμείς τασσόμαστε ενάντια σε κάθε στρατιωτικό καθεστώς, είτε είναι αποτέλεσμα κομμουνιστικής επανάστασης είτε είναι όπλο καπιταλιστικής επέλασης. Ο στρατός και ως επέκταση η στρατικοποίηση μιας χώρας προωθεί την ομοιογένεια, την πατριαρχική ιεραρχία, την υπακοή, πειθαρχία και υποταγή. Η καταγεγραμμένη από την ιστορία «κόκκινη χούντα» των κομμουνιστικών καθεστώτων ανά τον κόσμο δε μπορεί να αμφισβητηθεί και το γεγονός πως αυτό το ντοκιμαντέρ στρέφεται εναντίον ανάλογων περιστατικών χαϊδεύοντας σε ένα δεύτερο επίπεδο την καπιταλιστική Δύση δεν αναιρεί την αλήθεια των όσων καταγγέλλει. Συζητήσεις προκλήθηκαν και από το γερμανικό «Μη με λησμόνει» (Vergiss mein nicht, φωτό), σε άλλο όμως επίπεδο. Το φιλμ είναι η καταγραφή της καθημερινότητας μιας γυναίκας που πάσχει από Αλτσχάιμερ. Το γεγονός πως ένας ασθενής κινηματογραφείται δίχως ουσιαστικά να το αντιλαμβάνεται άρα δίχως ουσιαστικά και να το γνωρίζει, λόγω της ιδιάζουσας φύσης της ασθένειας του, προκάλεσε μια σειρά από ερωτήματα γύρω από την ηθική μιας τέτοιας δημιουργίας. Ερωτήματα που προσωπικά τα θεωρώ απαντημένα άπαξ και παρακολουθήσει κανείς αυτό το γεμάτο στοργή και ανθρωπιά ντοκιμαντέρ που έφτιαξε ο γιος της γυναίκας αυτής και που μόνο σκοπό φαίνεται να έχει την αφύπνιση και ευαισθητοποίηση γύρω από την ασθένεια και κυρίως γύρω από τους ασθενείς της. Δηλαδή, εν δυνάμει, όλους εμάς. Συνεχίζοντας με τα πολύ καλά να σταθούμε για λίγο στο «Turning», το μουσικό ντοκιμαντέρ για την ομώνυμη παράσταση του Άντονι, που σκηνοθέτησε ο Τσαρλς Άτλας. Σε πρώτο επίπεδο, ένα μουσικό ταξίδι στη γλυκιά μελαγχολία των τραγουδιών του Άντονι και σε δεύτερο επίπεδο ένα υπέροχο και ευαίσθητο πορτρέτο των γυναικών που πλαισίωσαν την παράσταση, των μουσών του Άντονι, μιας ομάδας θηλυκών κάθε μία εκ των οποίων αποτελεί ένα τόσο ερωτεύσιμο και γοητευτικό πλάσμα. Πέραν του κόσμου τούτου. Γλυκιά μελαγχολική και η ταινία όπως και η μουσική που τη ντύνει. Στα πολύ καλά συγκαταλέγεται και η «Φωτιά στο αίμα» (Fire in the Blood), ένα σπουδαίο ντοκιμαντέρ καταγγελίας των γενοκτοκτονικών εγκλημάτων που συντελούνται από τη κυβέρνηση των ΗΠΑ και τις φαρμακοβιομηχανίες εναντίον του τσακισμένου από τον ιό του AIDS πληθυσμού της Αφρικής. Τα «Bad Boy – Κελί υψίστης ασφαλείας» και «Πέρα από το Βρίτσεν» ήταν επίσης καλά και ανθρωποκεντρικά και αφορούσαν το καχεκτικό σωφρονιστικό σύστημα που μόνο το σωφρονισμό δεν υπηρετεί, ενώ είδαμε και ορισμένα κάκιστα φιλμ όπως το παντελώς ανόητο και σαχλό «Μια υπόθεση καρδιάς: Ρικ Σπρίνγκφιλντ» στο οποίο λόγω χώρου και διατήρησης της ψυχραιμίας μας καλύτερα να μην αναφερθούμε εκτενέστερα.
Αυτά τα λίγα σε μία πολύ προσεκτική επιλογή των ταινιών που είδαμε και θεωρήσαμε άξιες λόγου. Και του χρόνου χωρίς προβιά.
Τα βραβεία:
ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΟΙΝΟΥ
Βραβείο Κοινού που αφορά σε ταινίες άνω των 45’ απονέμεται:
i. Για ελληνική παραγωγή στην ταινία «Ο Μανάβης» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου
ii. Για ξένη παραγωγή στην ταινία «Ο εξ αίματος αδελφός» (Blood Brother) σε σκηνοθεσία Στιβ Χούβερ (ΗΠΑ)
Βραβείο Κοινού που αφορά σε ταινίες κάτω των 45’ απονέμεται:
i. Για ελληνική παραγωγή στην ταινία «Μια κληρονομιά: Με την ψυχή στο στόμα» σε σκηνοθεσία Κυριακής Μάλαμα
ii. Για ξένη παραγωγή στην ταινία «H υψηλή τιμή του χρυσού» (The High Price of Gold) του Ρος Ντόμονι (Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Μεγάλη Βρετανία)
ΒΡΑΒΕΙΑ FIPRESCI
Η φετινή κριτική επιτροπή της FIPRESCI απαρτιζόμενη από τους:
Peter Wintonick – Πρόεδρος (Καναδάς)
Kirsten Kieninger (Γερμανία)
Alberto Castellano (Ιταλία)
Νίκος Τσαγκαράκης (Ελλάδα)
και απονέμει τα Βραβεία FIPRESCI
i. Για ελληνική παραγωγή στην ταινία «They Glow in the Dark» σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Ευαγγελίδη
ii. Για ξένη παραγωγή στην ταινία «Μέρη μιας οικογένειας» (Parts of a Family) σε σκηνοθεσία Διέγο Γκουτιέρες (Ολλανδία, Μεξικό)
Αλέξανδρος Μιλκίδης