Σκηνοθεσία: Στίβεν Σόντερμπεργκ
Παίζουν: Ματ Ντέιμον, Γκουίνεθ Πάλτροου. Μάριον Κοτιγιάρ, Κέιτ Γουίνσελτ Λόρενς Φίσμπερν, Τζουντ Λο, Τζένιφερ Έιλ, Τζον Χοκς
Διάρκεια: 106’
Αξιολόγηση: ***
Έντονος βήχας, πυρετός, σπασμοί, εγκεφαλική αιμορραγία, θάνατος. Μινεάπολη, Σικάγο, Λονδίνο, Παρίσι, Τόκιο, Χονγκ Κονγκ, τα κρούσματα αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Ο ιός
εξαπλώνεται με γρήγορους ρυθμούς, μέσω των αναρίθμητων ανθρώπινων επαφών μιας συνηθισμένης ημέρας. Πανδημία. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας;
Όχι δα. Μάλλον για ρεπορτάζ της επιδημίας της γρίπης Η1Ν1 ή άλλως γρίπη των χοίρων του 2008, εμπλουτισμένο με τα εκατομμύρια θύματα της ισπανικής γρίπης του 1918. Κινδυνεύουμε στ’ αλήθεια από την αιφνίδια επίθεση κάποιου ιού, με απρόβλεπτο αριθμό θυμάτων; Είναι μέσα στις πιθανότητες. Ίσως όμως κινδυνεύουμε περισσότερο από απρόβλεπτες συνέπειες της μεταλλαγμένης πληροφορίας που μετατρέπεται σε παραπληροφόρηση. Αυτό το ζήσαμε καλά πριν 2,5 χρόνια περίπου, αλλά κυρίως το ζούμε σήμερα σε ένα άλλο πεδίο, αυτό της οικονομίας και όχι της υγείας. Αλλά κοντεύουμε να λωλαθούμε από τον καταιγισμό πληροφοριών. Αληθινών, κατασκευασμένων στο «εργαστήρι» των σκοπιμοτήτων με στόχο το κέρδος («πάνω από τη ζωή είναι τα λεφτά» έλεγε ο παππούς στην «Τιμή των Πρίτζι») αλλά και απλά ψευδών πληροφοριών από επιπολαιότητα ή κακή εκτίμηση.
Έρμαια των μέσων επικοινωνίας περιμένουμε τη ρομφαία της μοίρας να δώσει τέλος στο μαρτύριο του φόβου και του πανικού. Στην ιστορία του Σόντερμπεργκ αυτό ακριβώς πασχίζουν οι ιθύνοντες να ελέγξουν: τον πανικό, ως παράπλευρη συνέπεια του θανατηφόρου ιού. Ταυτόχρονα βέβαια αρχίζει μια εξοντωτική κούρσα με το χρόνο προκειμένου να εξιχνιαστεί η δομή του ιού και κατ’ επέκταση η δημιουργία του εμβολίου. Και η αλήθεια είναι… πολλά λεφτά, αφού στο χρηματιστήριο της ζωής όλοι παίζουμε τα ρέστα μας. Θυμόμαστε τα αχρησιμοποίητα εμβόλια επί Αβραμόπουλου. Ο υποδιευθυντής του ΚΕΛΠΝΟ των ΗΠΑ Τσίβερ με μειλίχια συμπεριφορά, πραγματισμό και επιστημονική σοβαρότητα προσπαθεί να ελέγξει τον πανικό στον κόσμο αλλά δρομολογεί και διαδικασίες εντοπισμού του χώρου όπου πρωτοεμφανίστηκε ο ιός μέσω μιας ηρωικής γιατρού. Την ίδια στιγμή δοκιμάζεται το πιθανό εμβόλιο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και η δρ. Λεονόρα αναζητά την άκρη από το κουβάρι των κρουσμάτων. Ένας ακτιβιστής μπλόγκερ «δημοσιογράφος» μιλά για απόκρυψη της αλήθειας σχετικά με το τι συμβαίνει πυροδοτώντας μιαν επιδημία παράνοιας και τρόμου. Παρόλο που έχουμε μιαν εγνωσμένη ιστορία, εντούτοις ο Σόντερμπεργκ σκηνοθετεί με δυναμισμό και ενίοτε ελλειπτικά, χρησιμοποιώντας ένα παράλληλο μοντάζ που δίνει ένταση και σασπένς στην πλοκή, καθώς αυτή ξετυλίγεται (όπως η επιδημία) ανά τον πλανήτη. Βέβαια, οι πολλές παράλληλες ιστορίες είναι σημείο που κεντρίζει το ενδιαφέρον του θεατή αλλά εμπεριέχει και τον κίνδυνο να χαθεί. Στο παζλ της αφήγησης μας μένει η πρώτη μέρα της αρχής του «ταξιδιού» του ιού. Είναι η διακαώς αναζητούμενη διαλεύκανση, αφού πληροφορούμαστε για όλη τη διαδρομή μέχρι την επίτευξη καταπολέμησης του ιού, πλην αυτής.
Πλοηγός της πλοκής και εκπρόσωπός μας στην ιστορία είναι ο σύζυγος της Μπεθ, η οποία υπήρξε το πρώτο θύμα. Δι’ αυτού θα πληροφορηθούμε πως, όλα πιθανολογείται να άρχισαν με μιαν… απιστία. Κάτι που απασχόλησε τον Σόντερμπεργκ ως ηθικό στοιχείο στην πρώτη του ταινία «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες», αλλά φαντάζομαι όχι ως ηθικολογικό σχόλιο ή πρόταση, αλλά απλά ως συστατικό στοιχείο των ανθρώπινων σχέσεων. Εκείνο όμως που βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι η συνομωσιολογία, που είναι απόρροια του σύγχρονου υποψιασμένου πολίτη. Δένδρο που στον τόπο μας ευδοκιμεί με εξαιρετικά αποτελέσματα, αφού συγκομίζουμε τα φρούτα του όλο το χρόνο. Γιατί δεν είμαστε υποψιασμένοι πολίτες αλλά κατά τα συνήθη πάμε ένα βήμα παραπέρα και γινόμαστε καχύποπτοι.
Η καχυποψία λοιπόν δυσκολεύει τη ζωή μας: δεν μας κάνει λιγότερο ευάλωτους στους επιτήδειους αλλά σκοτώνει τον αυθορμητισμό μας. Η άποψη που μας βολεύει, αποποιώντας όποιες ευθύνες, αυτή που λέει για κατασκευές ιών στο εργαστήριο, δεν βρίσκει έδαφος στην οπτική του Σόντερμπεργκ. Η φύση και το τυχαίο γίνονται συχνά οχήματα στην δημιουργία συνθηκών που μπορούν να οδηγήσουν σε ασθένειες. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν βάζει ο άνθρωπος το χεράκι του.
Αλλά τα σενάρια συνωμοσίας, όπου όλα γίνονται σκοπούμενα ή πάντα κάποιοι μας επιβουλεύονται, απέχουν πολύ από τα ανθρώπινα λάθη, που διαπράττονται όταν αυτός «κωπηλατεί» στο σύμπαν αναζητώντας το αίτιο των όσων μας συμβαίνουν, από απλή φιλομάθεια ή γνωσιθηρική περιέργεια.
Γιάννης Ν. Γκακίδης