Μια αιωνιότητα σε μια μέρα
Μια αιωνιότητα και μια μέρα: Τίτλος συμβολικός, ανατριχιαστικά αληθινός. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος δεν είναι πια μαζί μας. Έφυγε για το επιθυμητό του Ταξίδι στα Κύθηρα, στη γη της ουτοπίας, στη φαντασιακή χώρα της ευφορίας, όπου η Ελλάδα θα έβρισκε ξανά τη λάμψη και την ευδαιμονία της, τη χάρη και την ακτινοβολία της.
Στα 77 του χρόνια, ο Αγγελόπουλος δεν είναι πια εδώ. Έφυγε μαχόμενος επί των επάλξεων, με την κάμερα ως όπλο στο χέρι, στην ταπεινή Δραπετσώνα, ετοιμάζοντας μιαν άλλη ταινία για την τρομερή περιπέτεια του 21ου αιώνα. 42 χρόνια ταινίες, 13 μυθοπλασίας, ένα ντοκιμαντέρ και μια μικρού μήκους, μέσα και μια ατελείωτη, η 14η, η Άλλη θάλασσα.
Όσο για τα βραβεία… έφθασαν με τις χούφτες! Εκπόρθησε έξι φορές τις Κάννες, δύο φορές τη Βενετία, μια φορά το Βερολίνο, πολλά άλλα φεστιβάλ και τίμησε με τον καλύτερο τρόπο και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Έκαμε την Ελλάδα γνωστή στα πέρατα του κόσμου, από την Ευρώπη ως και την Αμερική, την Κίνα, την Ιαπωνία. Ιδίως γνώρισε σε όλους την Ιστορία μας, το εσωτερικό δράμα, τις στερήσεις και τις συγκρούσεις και ιδίως την αδυναμία να βρούμε μια σταθερή ταυτότητα, αποδομώντας τις στρεβλώσεις του παρελθόντος.
Ο Αγγελόπουλος είναι ο δημιουργός που χάρις στην υψηλή αντιληπτικότητά του, τη φιλοσοφική του δύναμη και τον ισχυρό διαλογισμό του, ήδη από το 1984 διέγνωσε έγκαιρα και καίρια τη βαθύτατη κρίση που σιγόκαιγε απαλά στα σωθικά της χώρας. Ταξίδι στα Κύθηρα, Μελισσοκόμος: ταινίες- σταθμοί για ένα Μετέωρο βήμα του πελαργού.
Κι ακόμα η πρόγνωση, η βαθύτατη πικρία για το τέλος της Ιστορίας, της γεωγραφίας, της σιωπής του έρωτα. Αυτή η σύγχρονη κρίση που κατέγραψε ήταν πιο ύπουλη και σταθερή από εκείνη των πρώτων ταινιών του. Αναπαράσταση το έγκλημα της δικτατορίας, Μέρες του ‘36 δηλαδή… του `72, Θίασος δηλαδή μια Ελλάδα διχασμένη, τραγική, να ζει τις ουτοπίες των εμφύλιων ερίδων και των πολέμων.
Κι αν τότε έφυγε, άφησε βαθιά τα ίχνη του στο σήμερα. Το θέατρο της Ιστορίας μετετράπη σε σόου των ελεύθερων αγορών, η κρίση ταυτότητας έγινε απώλεια ιστορικότητας, η στενή γεωγραφία μετετράπη σε παγκοσμιοποίηση και η σιωπή του έρωτα μετεβλήθη σε αδυναμία επικοινωνίας.
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κατέγραψε με μαεστρία, εξαιρετική φωτογραφία και υποβλητικές μουσικές της Ελένης Καραΐνδρου αυτό το θολό, το ασαφές Τοπίο στην ομίχλη, όπου ακόμη και το σινεμά έχασε τη δύναμή του, ξεθύμανε. Μόνη λύση να διατηρήσει ο άνθρωπος, ο Έλληνας, την αίσθηση της ατομικότητάς του, για να περιηγηθεί στην ετερότητα και να αντισταθεί στη βία της αποπροσωποποίησης. Με τον τρόπο του θανάτου του ο Θόδωρος Αγγελόπουλος άφησε διαθήκη προτροπή: Κι αν είναι να φεύγεις για πάντα, να φεύγεις ως την τελευταία στιγμή με το όπλο της
Αντίστασης στα χέρια σου. Η κάμερα είναι ένας δρόμος για την αλήθεια μέσα από την ψυχαγωγία…
Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου
Η απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου είναι τεράστια για τον πολιτισμό της μικρής μας χώρας. Οι πάντες μίλησαν κι έγραψαν για αυτόν από την Τρίτη το βράδυ που έγινε γνωστός ο χαμός του. Δεν θέλαμε να κάνουμε «μία από τα ίδια». Οπότε ζητήσαμε από το φίλο του και φίλο μας Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου να γράψει κάτι που να μιλά πραγματικά για το τι σήμαινε το έργο του. Τον ευχαριστούμε για άλλη μια φορά…
φ.ν.