Ως και μετά το Πάσχα φιλοξενείται στη Γκαλερί ΤΕΤΤΙΧ μια πολύμορφη και ατμοσφαιρική έκθεση, όπου καλλιτέχνες από διάφορα μέρη του κόσμου παρουσιάζουν τις φωτογραφίες τους, κάτω από τον υπαινικτικό τίτλο Life is good. Κάθε άλλο φυσικά! Η “Ωραία Ζωή” είναι παντελώς απούσα από την έκθεση…
Συμμετέχουν: Αντρέας Κάουπι (Σουηδία), Ρον Εμ (Καναδάς), Ντμίτρι Κούκλιν (Ρωσία), Κάριν Σραντς (Αυστρία), Ζανίβ Ρουσόν (Γαλλία), Μαριάννα Μπαζάκα, Κώστας Μασσέρας, Αλέκα Τσιρώνη, Ευθύμης Μουρατίδης και Βασίλης Καρκατσέλης.
Η Σμαρώ Πλατιώτη (σκηνοθέτις-θεατρολόγος) γράφει για την έκθεση:
“Ο άνθρωπος ως συνισταμένη και ως συνιστώσα μέσα σε μια κοινωνία που προσδιορίζει για να προσδιοριστεί, που έχει ανάγκη να προσδιοριστεί για να προσδιορίσει τα “τέκνα” της. Κρυφές πτυχές της ανθρώπινης μέθεξης, της ανθρώπινης αν-εκπλήρωσης, της ανθρώπινης γενναιότητας και του ανθρώπινου τρόμου. Εικόνες και οπτικές αναζητήσεις που σε πρώτο επίπεδο φαντάζουν ανοίκειες, σε δεύτερο καταλήγουν τόσο κοντά σε δικές μας ανίδωτες σκέψεις και αναπόδεκτα ταξιδέματα της ψυχής και της λογικής μας. Εν αρχή ην ο λόγος, λοιπόν… εν οπτικό συγκέρασμα δέκα φωτογράφων με κοινή συνισταμένη και συνιστώσα το ΕΓΩ, το ανθρώπινο- απάνθρωπο, το ατομικό-ομαδικό, το αναπότρεπτα οικείο.”
Η φωτογράφος Αλέκα Τσιρώνη, επιμελήτρια της έκθεσης, απάντησε στις ερωτήσεις μας.
Η ζοφερή ατμόσφαιρα που αποπνέει η έκθεση γίνεται αμέσως αισθητή στο θεατή. Προς τι ο τίτλος Life is good; Μπορούμε έτσι εύκολα με τις λέξεις να “καλοπιάσουμε” τη ζωή;
Η έννοια του «ζοφερού» προσιδιάζει, στο σκεπτικό της έκθεσης, στην έννοια του «ανομολόγητου», είτε βιωματικού είτε γνωστικού. Τα διευρυμένα, όμως, όρια του ανομολόγητου είναι αυτά που «περιθάλπουν» την κατανόηση, την παραδοχή (ίσως όχι την οπωσδήποτε αποδοχή). Φαίνεται να υπάρχει ένα έλλειμμα στη βεβαιότητα με την οποία αυτοπεριγραφόμαστε. Οι κοινωνικοί, κατά κύριο λόγο, ρόλοι που υποδυόμαστε (εντός και εκτός εισαγωγικών) λειτουργούν μάλλον περιοριστικά στην ειλικρίνειά μας. Ο λόγος μας μετατρέπεται σε περιγραφές προφανών πραγμάτων και καταστάσεων, απουσιάζει ή είναι περιορισμένη, στην καλύτερη εκδοχή, η αντίληψη και εκφορά μη ανακυκλούμενων προτάσεων. Το επαναλαμβανόμενο, το περιττό, το σπασμωδικό, το εχθρικό ή και το συμπτωματικό, το περιστασιακό, το τυχαίο είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του λόγου μας. Σαν πολιτικά όντα το βιώνουμε και ιδιωτικά πλέον. Η ολότητα, η συγκρότηση είναι μάλλον το ποθούμενο. Η έκθεση πραγματεύεται, λοιπόν, την έκφραση της «ελευθερίας» του ανθρώπου να αυτοπαρατηρείται και να αυτοπροσδιορίζεται, σε έναν προσωπικό μονόλογο. Οι μικρές θεματικές ενότητες του κάθε φωτογράφου όμως συνδιαλέγονται, σε μια απόπειρα σκιαγράφησης του όλου. Το Life is good, λοιπόν, έρχεται αφ΄ενός να κηρύξει την «βιωματική» ζωή ως αγαθό, ως αξία, αφ΄ετέρου να σαρκάσει λίγο την ευκολία με την οποία χρησιμοποιούνται παρόμοιες εκφράσεις.
Οι φωτογραφίες που αποτελούν την έκθεση διαφέρουν στην αισθητική, ακόμη και στην τεχνοτροπία. Με ποιά κριτήρια έγινε η επιλογή;
Τα κριτήρια είναι τελείως αυθαίρετα και υποκειμενικά. Αντικατοπτρίζουν προφανώς τις προτιμήσεις της επιμελήτριας, έχοντας γνώση ότι η έκθεση δεν είναι ντοκουμέντου (με την κυριολεκτική έννοια). Εκτίθενται φωτογραφίες μεσαίου φορμά – κυανοτυπίες εκτυπωμένες σε χαρτί ακουαρέλας, αναλογικές, ψηφιακές, με ψηφιακή επεξεργασία, κολλάζ, slide-show φωτογραφιών, φωτογραφίες που έχουν μετατραπεί σε «εγκατάσταση». Ενδιαφέρει πάντα η δυνατότητα μετασχηματισμού της ίδιας ιδέας σε διαφορετικού μέσου και έκφρασης φωτογραφικά έργα. Με δεδομένο ότι όλες οι φωτογραφίες είναι σύγχρονες, είναι πρόκληση η επιλογή των διαφορετικών αισθητικών και τεχνοτροπιών που πραγματεύονται το ίδιο θέμα. Στη σύγχρονη τέχνη είμαστε εξοικοιωμένοι με το ότι το μέσο είναι η ιδέα. Στην παρούσα έκθεση, αντιστρέφοντας τους «ρόλους», ο γνώμονας ήταν η ιδέα να είναι το μέσο.
Η εξαΰλωση της ανθρώπινης μορφής και ο θάνατος είναι θέματα που πάντα απασχολούσαν τους καλλιτέχνες. Ποιά μπορεί να είναι η νοηματοδότησή τους σήμερα, στους κρίσιμους καιρούς που ζούμε;
Πράγματι, η ανυπαρξία, το τέλος, είναι ένα από τα καίρια θέματα διαπραγμάτευσης στην τέχνη, ιδίως στην οντολογική της διάσταση. Σήμερα, η ανυπαρξία νοηματοδοτείται και/κυρίως ως απώλεια ταυτότητας. Σε περιβάλλοντα πολιτιστικά «ομογενοποιημένα», με κυρίαρχα πρότυπα αισθητικής και «πληροφορίας», ο άνθρωπος δείχνει να ασφυκτιά από την έλλειψη ουσιαστικής κατανόησης του κόσμου του, να συνθλίβεται από τον όγκο των πληροφοριών, που είναι κατά κύριο λόγο μόνο αυτό (πληροφορίες). Δυσκολεύεται να αναπτύξει διαδρομές σκέψεις που να αποκλίνουν απ’ αυτές της κυρίαρχης κουλτούρας ή αντίθετα αναλώνεται σε περιπτωσιολογικές καταστάσεις, χωρίς να μπορεί να συνθέσει γνώμη για το «όλον» και τη θέση του σ΄αυτό. Η συνείδηση, λοιπόν, αυτής της χειραγώγησης, μετατρέπει το ιδιωτικό σε πολιτικό. Ο «φωτογραφικός» θάνατος, στην προκειμένη περίπτωση, είναι η αλληγορική δήλωση του φωτογράφου των διαδρομών και επιλογών του (στην πολιτική, ιδεολογική και συνειδησιακή διάσταση), που ο ίδιος αποτιμά ως κυρίαρχες στη ζωή του.
Πόσο αναγκαίος είναι ο αυτοσαρκασμός στον καθημερινό αγώνα μας στην εξερεύνηση του «κακού» μας εαυτού και, εν τέλει, στην κατάκτηση της αυτογνωσίας;
Ο αυτοσαρκασμός νομίζω ότι είναι εξ ορισμού μια μέθοδος αυτοκριτικής και αυτογνωσίας. Προϋπόθεση βέβαια είναι ότι μέχρι ένα βαθμό έχουμε συνείδηση της διάστασης μεταξύ του είναι μας και της εικόνας μας. Εξάλλου, εκεί στοχεύει και από εκεί αντλεί τη «θεματολογία» του: στην ανακολουθία «θέλω-μπορώ», «δηλώνω-πράττω». Με εκτονωτικό (κυρίως μέσω του χιούμορ) τρόπο, απελευθερώνει τη σύγκρουση των παραπάνω.
Γκαλερί ΤΕΤΤΙΧ (Διαλέτη 3). Επιμέλεια: Αλέκα Τσιρώνη. Διοργάνωση: Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Δε – Πα: 18:00-21:00, Σα: 11:00-14:00, Κυ: Κλειστά, Ως και τις 10 Μαΐου.
Για τη φωτογραφία γράφει ο Θανάσης Ράπτης