Συνέντευξη στην Κατερίνα Παπαδοπούλου
Την Παρασκευή 31 Μαΐου, στις 20:00, θα έχουμε τη χαρά να σας δούμε στον πολυχώρο ΟΞΥΓΟΝΟ και να ακούσουμε όσα έχετε να μας πείτε για το βιβλίο σας “Ζιγκ Ζαγκ στις Νεραντζιές”. Πρόκειται για ένα βιβλίο ιδιαίτερο που έχει «περάσει» πολλά. Μιλήστε μου λίγο για την ιστορία του…
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1999, βραβεύτηκε το 2000, ήταν ένας αποχαιρετισμός στον αιώνα που προκάλεσε πολύ θόρυβο και έντονες αντιδράσεις. Πολλοί το αγάπησαν και μερικοί του επιτέθηκαν. Την ίδια εποχή που με κατηγορούσαν για πορνογραφία και διαφθορά ανηλίκων, άλλοι με καλούσαν σε σχολεία στην επαρχία για να μιλήσω. Νομίζω ότι εκείνο που ενόχλησε σε τελική ανάλυση ήταν ότι μια γυναίκα τόλμησε να «ονομάσει» τα πράγματα. Αντίθετα, στο εξωτερικό -όπου το Ζιγκ-ζαγκ μεταφράστηκε- πήγε πολύ καλά και δεν υπήρχαν τέτοια προβλήματα.
Αλήθεια, πώς αποφασίσατε να γίνετε συγγραφέας;
Άρχισα να γράφω πολύ μικρή, θα ήμουν 8-9 χρονών, κι αμέσως το γράψιμο με συνεπήρε. Αλλά δεν νομίζω πως αποφάσισα ποτέ να γίνω συγγραφέας, δεν είναι σαν ν’ αποφασίζεις να γίνεις γιατρός ή μηχανικός. Η ιδιότητα του συγγραφέα επιβεβαιώνεται κάθε φορά, συχνά μέσα από αγωνίες και αμφιβολίες, δεν είναι κάτι κεκτημένο.
Ένας άνθρωπος γεννιέται συγγραφέας ή γίνεται; Τι πιστεύετε εσείς;
Και τα δυο. Χρειάζεται ταλέντο και επιμονή. Χωρίς πειθαρχία το ταλέντο διαχέεται και δεν υπάρχει έργο.
Ποια είναι η ανάγκη που κάνει κάποιον να θέλει να γράψει;
Για μένα η ανάγκη να κρατήσω μια ισορροπία, να δώσω συνοχή σ’ έναν ασυνάρτητο κόσμο.
Από τις χιλιάδες ιδέες που υπάρχουν μέσα στο μυαλό σας πώς επιλέγετε αυτήν που θα γίνει τελικώς μυθιστόρημα;
Προτιμώ την πιο επίμονη, αυτή που επανέρχεται βασανιστικά.
Τα βιβλία που έχετε γράψει υπήρχαν πολύ καιρό προτού τα γράψετε στο μυαλό σας; Ζουν πρώτα στο μυαλό σας και μετά ζωντανεύουν στο χαρτί;
Μου παίρνει πολύ καιρό να γράψω ένα βιβλίο, κρατάω σημειώσεις, η αρχική ιδέα διαμορφώνεται, η πλοκή αλλάζει. Αυτό που ζωντανεύει στο χαρτί μπορεί να είναι μακριά από την πρώτη έμπνευση, αλλά πάντα παραμένει ένας κεντρικός πυρήνας, αυτή η πηγή έντασης που ήταν η αφορμή για ν’ αρχίσω να γράφω.
Πιστεύετε ότι υπάρχουν δύο κόσμοι; Από τη μία η πραγματικότητα και από την άλλη ο κόσμος της φαντασίας;
Αυτοί οι δυο κόσμοι τέμνονται, ο ένας γλιστράει μέσα στον άλλο και κάποια στιγμή αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό που θεωρούμε αληθινό δεν είναι κάτι συμπαγές, αλλά είναι διάτρητο, εκτεθειμένο σε φαντασιώσεις και διαψεύσεις.
Τι είναι αυτό που σας γοητεύει περισσότερο όταν γράφετε; Η ίδια η ιστορία ή η ιστορία των προσώπων;
Η ιστορία μ’ ενδιαφέρει πάντα, αλλά υπάρχουν χιλιάδες τρόποι να την πεις. Η πρόκληση είναι όταν τα πρόσωπα «γίνονται» η ιστορία, όταν αυτό που συμβαίνει, ακόμα κι αν πρόκειται για κάτι μπανάλ και καθημερινό, αποκτάει μια μοναδικότητα που μόνο εκείνα τα πρόσωπα μπορούν να την εκφράσουν.
Υπάρχουν στιγμές κατά τη διάρκεια της συγγραφής που τα πρόσωπα, οι ήρωες, τραβούν τον δρόμο τους ερήμην σας; Χωρίς να σας ρωτήσουν; Πώς τους χειρίζεστε;
Αυτές είναι οι καλές στιγμές της συγγραφής. Όταν ο ήρωας μοιάζει να προχωρεί μόνος του, ανεξάρτητα από τον συγγραφέα. Σημαίνει ότι το βιβλίο βρίσκεται σε καλό δρόμο. Συνέβη με τη Νίνα στο Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές. Στην αρχή ήταν μόνο ένα συνηθισμένο κορίτσι που έμπαινε στην εφηβεία, ένας χαρακτήρας περιθωριακός στην εξέλιξη του βιβλίου, αλλά σιγά σιγά επιβλήθηκε, ήταν σαν να παίρνει τα ηνία της ιστορίας και αυτή οδήγησε το μυθιστόρημα στο τέλος του.
Σε τι διαφέρει η ζωή των βιβλίων από την κανονική ζωή που ζούμε;
Συχνά συναντάμε ανθρώπους που μοιάζουν κλώνοι, ανδρείκελα, κι από την άλλη υπάρχουν ήρωες βιβλίων που ζουν μέσα μας, πιο ζωντανοί από τους ζωντανούς. Η ζωή των βιβλίων είναι πολύ πιο «πραγματική» και πολύ πιο κοντά μας από όσο πιστεύουμε. Κρίμα που διαβάζουμε όλο και λιγότερο. Αυτό που δίνει το διάβασμα, τη δυνατότητα ενός εσωτερικού διαλόγου, όχι όμως αυτιστικού, αλλά σε συνάρτηση μ’ έναν κόσμο που πάει πιο πέρα από τη στενή προσωπική ζωή μας, δεν μπορεί να το δώσει η εικόνα, ούτε τα κοινωνικά δίκτυα που συρρικνώνουν το χρόνο μας.
Η Έρση Σωτηροπούλου είναι ποιήτρια και συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1953 και σπούδασε Πολιτιστική Ανθρωπολογία στη Φλωρεντία. Εργάστηκε ως μορφωτική σύμβουλος στην ελληνική πρεσβεία της Ρώμης, καθώς και στο γραφείο Τύπου του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Έκανε την πρώτη της εμφάνιση στα ελληνικά γράμματα το 1980, με την ποιητική συλλογή “Μήλο + θάνατος… + …” και με το μυθιστόρημα “Διακοπές χωρίς πτώμα”. Ακολούθησαν τα έργα “Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα” (νουβέλα, 1982), “Φάρσα” (1992), “Μεξικό” (νουβέλα, 1988), “Χοιροκάμηλος” (διηγήματα, 1992). Το βιβλίο της “Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές” βραβεύτηκε µε το Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος και µε το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω. Βιβλία της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά και τα σουηδικά.
Η Έρση Σωτηροπούλου θα βρίσκεται κοντά μας την Παρασκευή 31 Μαΐου στις 20:00 στον πολυχώρο ΟΞΥΓΟΝΟ (Ολύμπου 81), όπου με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου της “Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές” θα συζητήσει γι’ αυτό με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. Βενετία Αποστολίδου, τον εκπαιδευτικό Θωμά Λιναρά και τη συγγραφέα Σοφία Νικολαϊδου.