Ο ΕΡΩΤΑΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ
(EN KONGELIG AFFAERE / A ROYAL AFFAIR)
Σκηνοθεσία: Νικολάι Αρσέλ
Παίζουν: Μαντς Μίκελσεν, Αλίσια Βικάντερ, Μίκελ Μπόε Φόλσγκαρντ, Τρίνε Ντίρχολμ, Ντέιβιντ Ντένσικ
Διάρκεια: 137′
ΟΛΥΜΠΙΟΝ
Ο τίτλος είναι πιασάρικος και παραπλανητικός για το ευρύ κοινό: στην ουσία δεν πρόκειται για μια ερωτική ιστορία αλλά για μια πολιτική ταινία της οποίας το στόρι βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα. Διότι ακόμη κι ως φόντο να δει κανείς τα διαδραματιζόμενα ιστορικά γεγονότα αυτά είναι τόσο έντονα και με σαφή πολιτικό χαρακτήρα η αξιολόγηση των οποίων εκτιμάται ως σημαντική για την μετέπειτα κοινωνικοπολιτική εξέλιξη τόσο της Δανίας όσο και της Ευρώπης ευρύτερα. Στην αρχή ένα βασιλικό συνοικέσιο: ο Βασιλιάς 20 ετών, η αυτή Μεγαλειότης 15, παρακαλώ. Κανείς από τους δύο τους δεν είναι σε θέση να αναλάβει το ρόλο και τις ευθύνες που τους αποδίδονται θεσμικά. Κρίστιαν, ο 7ος βασιλιάς της Δανίας – Νορβηγίας και Καρολίν Ματίλντε, κόρη του πρίγκιπα της Ουαλίας μεγαλωμένη στο Κίεβο της Γερμανίας. Ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης Νικολάι Αρσέλ μας μπάζει στην ιστορία τρία χρόνια μετά το γάμο, όταν ο Γιόχαν Στρούνζε έρχεται στα ανάκτορα ως προσωπικός γιατρός του βασιλιά. Βρισκόμαστε πέντε χρόνια πριν την Αμερικανική Επανάσταση και19 πριν τη Γαλλική, με τις ιδέες του Διαφωτισμού να έχουν εξαπλωθεί στην Ευρώπη. Ο Στρούνζε είναι θερμός υποστηρικτής των ιδεών αυτών. Ο επιρρεπής και ασταθής ψυχικά βασιλιάς γοητεύεται από την προσωπικότητα του Στρούνζε, ο οποίος δείχνει να ξέρει να χειρίζεται τις αδυναμίες του βασιλιά. Έτσι, πολύ γρήγορα, ο βασιλιάς όχι μόνον εμπιστεύεται το γιατρό του αλλά δημιουργείται μεταξύ τους μια σχέση εξάρτησης. Γρήγορα ο Στρούνζε θα γίνει ο εξ απορρήτων πολιτικός σύμβουλος του βασιλιά και στη συνέχεια μέλος του υπουργικού συμβουλίου, με την ταυτόχρονη αποπομπή προσώπων που επί χρόνια ασκούσαν την εξουσία καθιστώντας το βασιλιά υποχείριό τους. Ο Στρούνζε δράττεται της ευκαιρίας να περάσει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις, σύμφωνα με τις αρχές και τη φιλοσοφία του Διαφωτισμού, όπως βελτίωση συνθηκών υγιεινής και εμβολιασμός για όλους του πολίτες, περικοπή οικονομικών προνομίων ευγενών, ανεξιθρησκεία, ελευθερία του τύπου κ.ά. Εντωμεταξύ συνάπτει ερωτική σχέση με τη βασίλισσα, η οποία στην ουσία όχι μόνο παραμελούνταν από το βασιλιά, αλλά πιθανολογείται και η συναίνεσή του στη σχέση αυτή. Αυτή η σχέση θα γίνει το έρεισμα για να στηρίξουν κατηγορίες ηθικής μεμπτότητας και προδοσίας ενάντια στο Γερμανό γιατρό οι εκδιωχθέντες από το βασιλιά, που επί σειρά ετών υπηρετούσαν τα συμφέροντα της τάξης των ευγενών σε βάρος του λαού. Στην ταινία γίνεται καταγραφή σημαντικών ιστορικών γεγονότων, προβάλλονται η ανάδυση της ίντριγκας, των μηχανορραφιών και της πλεκτάνης του πολιτικού παρασκηνίου, που επιβεβαιώνουν πως η πολιτική λαμβάνει χώρα στο παρασκήνιο κι όχι στο προσκήνιο.
Απαιτεί προσόντα και δεξιότητες, που κυρίως έχουν στόχο την παράκαμψη των πολιτικών αντιπάλων, με πιο επιδέξιες ίντριγκες και ελιγμούς. Επίσης, οφείλω να επισημάνω τα καίρια ερωτήματα που τίθενται, κυρίως μέσω της νεαρής βασίλισσας, η οποία δείχνει να είναι επηρεασμένη από τις ιδέες του Διαφωτισμού. «Πιστεύετε πως θα είμαστε ποτέ ελεύθεροι, ο λαός, η ανθρωπότητα;», «θα μας ελευθερώσει ο Διαφωτισμός από την ηλιθιότητα της θείας τιμωρίας;». Αλλά και η απάντηση – ερώτημα του Στρούνζε, στη μομφή των παρατρεχάμενων της βασιλικής αυλής, για την ψυχική αστάθεια του βασιλιά: «Ποιος είναι πιο διαταραγμένος: ο Βασιλιάς ή αυτός που πιστεύει πως ο κόσμος μας δημιουργήθηκε σε έξι μέρες;». Για το πρώτο ερώτημα θέλει πολύ συζήτηση, με δεδομένο τις διαβαθμίσεις της ελευθερίας και πως προσδιορίζει την ελευθερία κανείς. Ας δούμε την αντιπαράθεση «ανελεύθερου» υπαρκτού σοσιαλισμού και «ελεύθερου» καπιταλισμού. Στους μεν απαγορευόταν το ταξίδι εκτός σοσιαλιστικής ζώνης, στους δε υπήρχε ελεύθερη μετακίνηση. Πόσοι όμως είχαν την οικονομική δυνατότητα για ταξίδια; Διαφορετικοί δρόμοι, ίδιο αποτέλεσμα. Αλλά και ως ψευδαίσθηση η ελευθερία είναι ζωτικής σημασίας. Να μην αναφέρω την εκδοχή της ελευθερίας με τη λογική της ζούγκλας. Εξέλιπε ο φόβος της θείας τιμωρίας; Μέχρι και σήμερα όχι. Η δαμόκλειος σπάθη ελλοχεύει πάνω από το κεφάλι για τον παρεκκλίνοντα από τα θέσφατα των κυρίαρχων θρησκειών, ακόμη και σήμερα. Θυμηθείτε την ερωτική αποχή λόγω νηστείας.
Η ιστορική αυτή περίοδος καταγράφηκε κινηματογραφικά, επίσης, το 1935 («Ο δικτάτωρ» του Βίκτορ Σαβίλ) και το 1957 («Κυρίαρχος χωρίς στέμμα» του Χάραλντ Μπράουν). Παρότι ενίοτε η οπτική του Αρσέλ έχει μιαν ακαδημαϊκή ραθυμία, εντούτοις έκανε μια καλή ταινία με ενδιαφέρον θέμα, καλές ερμηνείες, αλλά και το πολιτικό στίγμα με σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα.
Αξιολόγηση: **** (4)
Γιάννη Ν. Γκακίδης