ΠΡΙΝ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ / (BEFORE MIDNIGHT)
Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Λινκλάτερ
Παίζουν: Ίθαν Χοκ, Ζουλί Ντελπί, Ξένια Καλογεροπούλου, Αριέλ Λαμπέντ, Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη
Διάρκεια: 108’
ΝΑΤΑΛΙ, ODEON ΠΛΑΤΕΙΑ 1, STER ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 10&11, VILLAGE COSMOS 5&11
Χρειάστηκαν ατελείωτες βόλτες, ατελείωτες εργατοώρες φλερτ κι ένα ακόμη πιο ατελείωτο μπλα μπλα για να τα… φτιάξουν επιτέλους, και τώρα που ήρθαν στην Ελλάδα για καλοκαιρινές διακοπές κοντεύουν να τα τινάξουν όλα στον αέρα! Αναφερόμαστε φυσικά στους Ίθαν Χοκ και Ζουλί Ντελπί, οι οποίοι αφότου αναμετρήθηκαν με το «ξημέρωμα» (Before Sunrise, 1995) και το ηλιοβασίλεμα (Before Sunset, 2004), θα έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο και με τα «μεσάνυχτα», στην τρίτη στάση του κινηματογραφικού τους ρομάντζου. Ενορχηστρωτής του έρωτά τους όπως και τις δύο προηγούμενες φορές ο Ρίτσαρντ Λινκλάτερ (συνεχίζω τον μοναχικό μου αγώνα για τη σωστή προφορά του επώνυμού του, το οποίο προφέρεται «Λινκλάτερ» και όχι «Λινκλέιτερ», όπως αναγράφεται παντού).
Προτού υπεισέλθουμε στα της ταινίας, δράττομαι της ευκαιρίας να απευθύνω μία έκκληση στο Υπουργείο Πολιτισμού και στην επικεφαλής αυτού, Όλγα Κεφαλογιάννη, προσωπικά: προσλάβετε άμεσα τον Ρίτσαρντ Λινκλάτερ για την τουριστική καμπάνια της χώρας. Ορισμένα από τα πλάνα της ταινίας στην ευρύτερη περιοχή της Πύλου και της Καρδαμύλης είναι σαν καλογυρισμένο promo σποτάκι του ΕΟΤ, ενώ η σκηνή που η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη μαθαίνει στη Ζουλί Ντελπί πώς να φτιάχνει τα καλά τα γεμιστά είναι ανεκτίμητης αξίας και υπεράνω σχολιασμού… Το κρασί, το φαγητό, η θάλασσα και ο ήλιος λοιπόν, μοιάζουν να ταιριάζουν γάντι στο αγαπητό μας ζεύγος, αλλά ως είθισται η πραγματικότητα διαφέρει αισθητά από τη βιτρίνα. Διότι ο χρόνος είναι ο χειρότερος και όχι ο καλύτερος γιατρός και οι επιπτώσεις του δεν θα αργήσουν να φανούν.
Το μόνο σίγουρο και αδιαμφισβήτητο πάντως, είναι πως ο Λινκλάτερ γνωρίζει πώς να οικοδομεί διαλογικές σκηνές μακράς διάρκειας. Ακούγεται ίσως απλή και εύκολη υπόθεση, στην πράξη όμως είναι κάτι το εξαιρετικά περίπλοκο και δύσκολο. (Παρεμπιπτόντως, αν ψάχνετε μία ταινία όπου θα αφεθείτε αβίαστα στα όσα συζητούν ασκόπως οι ήρωές της, δείτε κάποιες ή μάλλον καλύτερα όλες τις ταινίες του Ερίκ Ρομέρ). Ο Λινκλάτερ περιβάλλει με σχεδόν συγκινητική εμπιστοσύνη και συμπάθεια τους ήρωές του και κάνει το παν προκειμένου να τους παράσχει τις ιδανικότερες συνθήκες για να ξεδιπλώσουν ό,τι έχουν και δεν έχουν μέσα τους. Η ελαφρότητα και η απλότητα του σκηνοθετικού αγγίγματος είναι ολοφάνερες και δεδομένες και διαπνέουν ολόκληρο τον σκελετό της ταινίας. Επί της ουσίας, αποτελούν τα κομβικά εκείνα στοιχεία που την καθιστούν ευχάριστη και δροσερή σαν μια γουλιά κρύο νερό κάτω από ήλιο, αλλά δεν επαρκούν ώστε να την μετατρέψουν σε λαχταριστή γουλιά κρασιού.
Το «Πριν τα μεσάνυχτα» απαρτίζεται από τέσσερις βαρυσήμαντες διαλογικές σκηνές, οι οποίες χτίζουν (κυριολεκτικά) λέξη προς λέξη την πλοκή μέχρι το τελικό στάδιο. Μέχρι δηλαδή έναν ανακουφιστικό (;) επίλογο που διαλύει -πιθανώς μονάχα προσωρινά- τα σύννεφα που έχουν μαζευτεί απειλητικά πάνω από τα κεφάλια των δύο ερωτευμένων. Η σκηνή του αμαξιού μας παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες και χαρτογραφεί συνοπτικά μία αναγκαία αναδρομή στο παρελθόν για να αποκτήσουμε ένα στοιχειώδη μπούσουλα. Η σκηνή του τραπεζιού λειτουργεί ως μία εικόνα τρυφηλού και ανέμελου βίου, ομοιάζοντας τρόπον τινά με αρχαιοελληνικό συμπόσιο, η οποία όμως αφήνει να φανούν και οι πρώτες σκιές. Η πολύ όμορφα κινηματογραφημένη σκηνή του περιπάτου μεταδίδει μια αίσθηση πως έπεται μία κάποιου είδους εξέλιξη. Το ζευγαράκι μας θα κινηθεί ή θα μείνει στάσιμο στο πέρασμα του χρόνου; Η σκηνή του δωματίου, στην οποία μεταβαίνουμε ξαφνικά από τον ελεύθερο και ανοιχτό χώρο σε ένα κλειστό και κάπως ασφυκτικό περιβάλλον, δίνει την ευκαιρία στην ένταση να λάβει πλέον επικίνδυνες διαστάσεις. Τέλος, η σκηνή της επανασύνδεσης θα διαδραματιστεί όπως μάλλον υποθέσατε λίγο πριν τα μεσάνυχτα και συνιστά το πιο αδύναμο σκέλος, καθώς αδυνατεί να πείσει ολόψυχα για το happy end της.
Οι άσχημες και βαριές κουβέντες, καθώς και τα προβλήματα της καθημερινότητας, είναι εύλογο να χτυπήσουν την πόρτα του σπιτικού των δύο ηρώων. Είναι η φυσική πορεία των πραγμάτων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, είναι κάπως αμήχανο να τους παρατηρείς να επιλύουν τα όποια ζητήματά τους με τρόπο ολίγον αφύσικο, σαν να φλερτάρουν ακριβώς όπως όταν πρωτογνωρίστηκαν. Στο λαβ στόρι του ενθουσιασμού της αρχής, η αληθοφάνεια καλά κάνει και περισσεύει. Στο λαβ στόρι του γλυκού συμβιβασμού, ακόμη και αν υποθέσουμε πως υπάρχουν ακόμη αποθέματα λαβ στόρι, το παραμυθάκι (όπως και το λεκτικό σκέλος) χρειάζεται και λίγη φειδώ, όπως και να το κάνουμε…
Αξιολόγηση: ***
Γιώργος Παπαδημητρίου