Αγαπητά μου παιδιά,
Επειδή «τα λαμβάνομε εις το κρανίο» με πολλά εξ όσων ακούμε ή διαβάζομε, επιστρατεύομε τον Άρθουρ Σοπενάουερ:
«Δεν υπάρχει γνώμη, όσο παράλογη κι αν είναι, που να μην την αγκαλιάσουν αμέσως οι άνθρωποι, μόλις πεισθούν ότι είναι γενικά αποδεκτή. Είναι σαν τα πρόβατα, που ακολουθούν το προπορευόμενο με το κουδούνι, όπου κι αν τους οδηγήσει. Είναι περίεργο το πόσο μεγάλη επίδραση μπορεί να έχει η γενική αποδοχή μιας γνώμης στους ανθρώπους, παρόλο που η προσωπική τους εμπειρία μπορεί να τους προειδοποιεί ότι η αποδοχή της είναι μια ανόητη και καθαρά μιμητική διαδικασία. Όμως αυτή η προειδοποίηση δεν γίνεται ποτέ, κυρίως γιατί τους λείπει η οποιαδήποτε αυτογνωσία.
Αυτό που ονομάζουν κοινή γνώμη δεν είναι παρά η γνώμη δύο ή τριών προσώπων. Και θα πεισθούμε γι’ αυτό αν παρακολουθήσουμε τον τρόπο με τον οποίο προέκυψε μια τέτοια γενικά αποδεκτή γνώμη. Θα ανακαλύψουμε ότι μόνο δύο ή τρία άτομα αποδέχτηκαν στην αρχή ή προώθησαν και διατήρησαν αυτή τη γνώμη. Κι ότι ο υπόλοιπος κόσμος τους έκανε τη χάρη να πιστέψει ότι την είχαν εξετάσει απ’ όλες τις πλευρές.
Αυτό που απεχθάνονται στους ανθρώπους που σκέφτονται διαφορετικά δεν είναι τόσο οι διαφορετικές γνώμες που εκφράζουν όσο το θράσος τους να θέλουν να σχηματίσουν τις δικές τους απόψεις. Κάτι που οι ίδιοι ποτέ δεν κάνουν, έχοντας απόλυτη συναίσθηση της αδυναμίας τους. Unusquisque mavult credere quam judicare (οι άνθρωποι προτιμούν να πιστεύουν, παρά να κρίνουν). Ελάχιστοι είναι αυτοί που έχουν την ικανότητα να σκέφτονται, γνώμες όμως θέλουν να έχουν όλοι. Και η εύκολη λύση είναι αυτές τις γνώμες να μη τις δημιουργούν οι ίδιοι, αλλά να τις παίρνουν έτοιμες από άλλους. Κι αφού έτσι έχουν τα πράγματα, ποια αξία μπορεί να έχει η γνώμη ακόμη και εκατό εκατομμυρίων ανθρώπων;».
Θοδωρής Μπακάλης