Προς Θεσσαλονικείς μβ΄ (+οε΄) επιστολή φαύλου

Αδελφοί,

Ανθ’ ημών Άρθουρ Σόπενχαουερ, από το έργο του «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο»:

«Η αντικειμενική αλήθεια ενός συλλογισμού και η αποδοχή της από τους φιλονικούντες και τους ακροατές είναι δύο πράγματα διαφορετικά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Εξαιτίας της φυσικής κακίας του ανθρώπινου είδους. Αν δεν ήταν έτσι, θα ήμασταν απολύτως έντιμοι και σε κάθε αντιπαράθεση το μόνο που θα μας ενδιέφερε θα ήταν να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Θα αδιαφορούσαμε παντελώς για το αν η αλήθεια συμφωνεί με την άποψη που εκφράσαμε εμείς αρχικά ή με την άποψη του αντιπάλου μας. Αυτό θα ήταν ένα εντελώς ασήμαντο ζήτημα ή τουλάχιστον εντελώς δευτερεύουσας σημασίας. Τώρα όμως είναι ζήτημα πρωταρχικό. Η έμφυτη ματαιοδοξία μας, που ενοχλείται ιδιαίτερα όταν θίγεται η διανοητική μας ικανότητα, δεν μπορεί να δεχτεί ότι η δική μας αρχική θέση είναι εσφαλμένη, ενώ εκείνη του αντιπάλου μας ορθή. Αν δεν είχαν έτσι τα πράγματα, όλοι μας θα πασχίζαμε απλώς να χρησιμοποιήσουμε σωστά την κρίση μας -και τότε πρώτα θα σκεφτόμασταν και μετά θα μιλάγαμε. Στους περισσότερους ανθρώπους, όμως, η έμφυτη ματαιοδοξία συμπορεύεται με τη φλυαρία και την έμφυτη ανεντιμότητα. Οι άνθρωποι πρώτα μιλούν και μετά σκέφτονται, κι αν εκ των υστέρων αντιληφθούν ότι ο ισχυρισμός τους είναι λαθεμένος κι ότι έχουν άδικο, τότε αυτό που τους απασχολεί είναι να φανεί πως συμβαίνει το αντίστροφο. Το ενδιαφέρον για την αλήθεια, που συνήθως είναι το μόνο κίνητρο για να αναδειχθεί η υποτιθέμενη αληθής άποψη, παραχωρεί πλέον τη θέση του στη ματαιοδοξία: το αληθές πρέπει να παρουσιαστεί ως ψευδές και το ψευδές ως αληθές. Αυτός που αντιπαρατίθεται, κατά κανόνα δεν αγωνίζεται για την αλήθεια, αλλά για την άποψή του. Από τους εκατό αντιπάλους μόνο ο ένας είναι άξιος να συζητήσουμε μαζί του. Τους υπόλοιπους τους αφήνουμε να λένε ό,τι θέλουν, γιατί desipere est juris gentium (η ανοησία είναι ανθρώπινο δικαίωμα)».

Θοδωρής Μπακάλης