Ο Γρηγόρης Βαλτινός δεν χρειάζεται συστάσεις. Είναι ένας από τους καλύτερους Έλληνες ηθοποιούς με πολύ μεγάλη πορεία στο καλλιτεχνικό χώρο και επιτυχημένη παρουσία εντός και εκτός συνόρων. Ωστόσο, σήμερα μας μίλησε κυρίως με την ιδιότητα του Θεατρικού Παραγωγού, καθώς το θέατρο, όπως και η τέχνη γενικότερα στη χώρα μας, διανύει μια από τις πιο δύσκολες περιόδους εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού.
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ: Τον περασμένο Μάρτιο όταν το θέατρο έκλεισε, αυτό ήταν ένα σοκ. Η κατάσταση, βέβαια, πιστεύαμε ότι δεν θα διαρκέσει πολύ και ότι σε μια δυο βδομάδες θα ξανανοίξουμε και όλα τα πράγματα θα ξαναγίνουν ομαλά. Όπως πίστευε όλος ο κόσμος για τον κορονοϊό. Ότι δεν θα κρατήσει πολύ. Δυστυχώς, σε παγκόσμιο επίπεδο διαψευστήκαμε με πρώτο και κυρίαρχο τον θορυβώδη πλανητάρχη μας. Στη συνέχεια άρχισαν τα προβλήματα. Έπρεπε να πληρωθούνε οι εργαζόμενοι, έπρεπε να δοθούνε ενοίκια, τα πάγια και ανελαστικά έξοδα, φώτα, νερά, τηλέφωνα, ρεύματα, τα οποία στο θέατρο δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Αρκεί να σας πω πως το ρεύμα μιας παράστασης κοστίζει όσο οι μισθοί των ηθοποιών. Αρχίσαμε, λοιπόν, να τρέχουμε στα Υπουργεία με πρωτεργάτη τον Διονύση Παναγιωτάκη και νυν Προσωρινό Πρόεδρο της Ένωσης Θεατρικών Παραγωγών, με εμένα Αντιπρόεδρο, ακριβώς επειδή είχαμε όλες τις επαφές και είχαμε όλη τη γνώση σχετικά με το πώς κινείται το πράγμα. Πρέπει να ομολογήσω ότι μας δέχτηκαν όλοι οι Υπουργοί αμέσως. Τους εκθέσαμε τα προβλήματά μας, όλοι υποσχέθηκαν ότι θα βοηθήσουνε, αλλά, προφανώς, έτσι όπως είναι διαμορφωμένη η οικονομική δομή, αν θέλετε, του πράγματος κα η δημοκρατία μας, χωρίς αυτό να σημαίνει μομφή, θα πρέπει να συνεργαστούνε αρκετοί άνθρωποι για να παρθούνε γρήγορες αποφάσεις. Αυτό είναι καλό, επειδή δεν αποφασίζει ο ένας μόνος αλλά οι πολλοί, ο ένας ελέγχει τον άλλον, αυθαιρεσίες δεν γίνονται, αλλά είναι και κακό, επειδή αυτήν την χρονοβόρα κατάσταση και διαδικασία το θέατρο δεν μπορεί να το αντέξει, καθώς τα έξοδά του είναι άμεσα, ενώ οι αποφάσεις μακροχρόνιες. Έτσι, λοιπόν, φτάσαμε σε αυτό το σημείο όπου είμαστε τώρα, σχεδόν Νοέμβριο, να μην έχει δοθεί τίποτα στο θέατρο και να είναι όλοι στα πρόθυρα της χρεωκοπίας ή της εγκατάλειψης του επαγγέλματος του θεατρικού παραγωγού. Το μόνο που κατάφεραν να δώσουνε είναι μια μικρή βοήθεια στους ηθοποιούς, αλλά οι ηθοποιοί για να υπάρξουνε και να εργαστούνε χρειάζονται τον θεατρικό παραγωγό, που θα διακινδυνεύσει και θα ρισκάρει ένα σεβαστό ποσό κάθε χρόνο σε κάθε παράσταση και θα περιμένει τις τελευταίες είκοσι μέρες της σεζόν για να βγάλει κάποιος κέρδος, το οποίο θα ξαναρίξει στην επόμενη παραγωγή. Εν ολίγοις, είναι μια πολύ φτωχή τέχνη, όσοι ασχολούνται με αυτήν το ξέρουνε, και δυστυχώς έγινε ακόμα φτωχότερη αυτή τη στιγμή. Αν έχεις μια χρονιά χασούρα στο θέατρο, μπορεί να χρειαστείς και δέκα χρόνια για να την αποσβέσεις. Δυστυχώς είναι ακριβώς έτσι, επειδή κέρδη δεν υπάρχουνε κάθε χρόνο. Κι αν υπάρξουν είκοσι χιλιάδες κέρδος στο τέλος μιας χρονιάς, την επόμενη θα χάσεις τριάντα. Η ερώτηση είναι: «Τότε, γιατί κάνετε θέατρο;». Εμείς οι καλλιτέχνες – παραγωγοί το κάνουμε επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Εκεί μας έταξε η μοίρα. Το κάνουμε γιατί είναι ο έρωτάς μας, το κάνουμε γιατί είναι η ιδεολογία μας, το κάνουμε γιατί πιστεύουμε πως ως τέχνη το θέατρο κάτι θα αφήσει, έστω σε ελάχιστους θεατές. Έναν σπόρο, που θα μεταφυτευτεί αργότερα στους επόμενους. Ο πρώτος λόγος, δηλαδή, είναι ιδεολογικός. Δεν είναι καθόλου οικονομικός. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το μεράκι αυτό το κάναμε και επάγγελμα και βιοποριζόμαστε από αυτό έστω και δύσκολα. Έτσι συνδυάζεται αυτό το κοκτέιλ παραγωγού και καλλιτέχνη και γίνεται ένα εκρηκτικό μείγμα που πολλές φορές μας οδηγεί στην καταστροφή. Γιατί κι ο καλλιτέχνης παραγωγός δεν διστάζει να ξοδέψει πολλά χρήματα απερίσκεπτα, όπου στο τέλος της σεζόν βέβαια δεν έρχονται πίσω. Είναι μια κουτή επιλογή από επιχειρηματικής απόψεως. Μου το έλεγε ο συγχωρεμένος ο Βαγγέλης Λειβαδάς: «Η πιο κουτή επιλογή για επάγγελμα είναι θεατρικός παραγωγός». Τώρα το καταλαβαίνουμε πάρα πολύ, διότι αυτή η χασούρα δεν μπορεί να διορθωθεί ούτε του χρόνου, ούτε του παραχρόνου, ούτε σε πέντε χρόνια. Πρέπει επί πέντε χρόνια να κάνεις συνεχή sod out σε φτηνές παραγωγές. Και φτάσαμε τώρα σε αυτήν την φρικτή ορολογία: «Φτηνές παραγωγές». Αν δεν βοηθηθούμε, οι παραγωγές από δω και πέρα θα είναι με μια πλαστική καρέκλα επάνω στη σκηνή κι ένα τεντωμένο μαύρο πανί, αν υπάρχουν τα λεφτά να το αγοράσουμε. Επίσης, η ανεργία θα φτάσει στο αποκορύφωμα, διότι κανένας παραγωγός δεν μπορεί να προσλάβει πάνω από δυο τρεις ηθοποιούς. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι όταν οι θεατρικοί παραγωγοί αγωνίζονται να τους βοηθήσει κάποιος, αγωνίζονται και για το Σωματείο Ηθοποιών. Το Σωματείο το ξέρει αυτό. Ξέρει πως δεν μπορούν να υπάρξουν ηθοποιοί –κι εγώ το ξέρω επειδή κατά βάση ηθοποιός είμαι, άσχετα που είμαι ηθοποιός-κορόιδο, δηλαδή θεατρικός παραγωγός- χωρίς τους θεατρικούς παραγωγούς. Διότι οι δύο Κρατικές Σκηνές δεν μπορούν να απορροφήσουν πάνω από διακόσια άτομα. Οι ηθοποιοί είναι άπειροι. Οι εργαζόμενοι μπορεί να είναι πεντακόσια άτομα, αλλά οι ηθοποιοί που περιμένουν τη σειρά τους ή μια ευκαιρία κάθε δύο και τρία χρόνια είναι άπειροι, ατέλειωτοι, όσοι τα αστέρια του σύμπαντος, σε μια πολύ μικρή χώρα, με καθόλου εξαγωγή τέχνης. Δεν εξάγουμε τίποτα. Ούτε ταινίες, ούτε παραστάσεις. Δεν έχουμε ούτε διερχόμενο πληθυσμό, όπως έχουν το Λονδίνο, η Αμερική, το Παρίσι.
ΔΕΛΙΝΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ: Εντάσσετε στην κουβέντα μας κι ένα άλλο θέμα. Επομένως, θα κάνουμε μια μικρή παρένθεση σε αυτό το σημείο. Γιατί δεν εξάγουμε ταινίες, παραστάσεις;
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ: Δεν εξάγουμε επειδή δεν υπάρχει τέτοια πολιτική. Επειδή αποδίδει μακροπρόθεσμα, καμία κυβέρνηση δεν επενδύει σε αυτό το πράγμα, επειδή θα το καρπωθεί η επόμενη ή η μεθεπόμενη. Πρόκειται για μια επιλογή και πολιτική και οικονομική. Είμαστε μια φτωχή χώρα και δεν περισσεύουν λεφτά να βγει ένα συγκρότημα εκτός συνόρων, προς τα έξω. Δεν σκέφτονται, όμως, πως το όφελος είναι ανυπολόγιστο. Πήγα το 2000 με τον «Οιδίποδα Τύραννο» με το Εθνικό Θέατρο στην Αμερική, στην Ιταλία, στην Κροατία… Πήγα σε πάρα πολλές χώρες… Εκεί μας αντιμετώπισαν, χωρίς να μας ξέρουνε –δεν είμαστε διάσημοι στο εξωτερικό- ως Έλληνες Θεούς. Το κέρδος ήταν απίστευτο. Έξω διψάνε να δούνε αρχαία ελληνική τραγωδία από Έλληνες. Αν αυτό συνδυαστεί με κάποιους χορηγούς που έχουνε συμφέροντα στο εξωτερικό, με το Κράτος, που θα εδραιώσει τη θέση της Ελλάδος ως πολιτιστική μητέρα όλων των χωρών, γιατί δώσαμε τα φώτα της Τέχνης και του Πολιτισμού σε όλον τον κόσμο, αναλογιστείτε το όφελος και την εκτίμηση που θα έχουμε. Αυτή τη στιγμή η Αμερική έχει τον Άλβιν Έιλι, η Ρωσία τα Μπαλέτα Μπολσόι, η Ιταλία έχει την όπερα… Με αυτά γυρίζουν όλον τον κόσμο… Κι εμείς δεν έχουμε τίποτα. Δεν πάμε πουθενά. Αν πάμε μια φορά στα πέντε χρόνια σε ένα φεστιβάλ του εξωτερικού πρέπει να νιώθουμε πολύ τυχεροί. Το όφελος που θα έχουμε αν επενδύσουμε σε αυτό, στο να βγουν ελληνικές παραγωγές προς τα έξω, είναι ανυπολόγιστο. Παράλληλα, μπορεί όλο αυτό το «καραβάνι» να συνδυαστεί με προβολή της χώρας μας στο εξωτερικό, με σεμινάρια, με ανθρώπους που θα μιλάνε, με προβολή του τουρισμού, καθώς και των ελληνικών προϊόντων… Αλλά, δυστυχώς, μια τέτοια επένδυση αν γίνει δεν θα την καρπωθεί η (όποια) κυβέρνηση την κάνει. Κι εδώ κλείνει η παρένθεση και πιάνω το νήμα από εκεί που το αφήσαμε. Όλοι οι Υπουργοί μας δέχτηκαν αμέσως, εμάς τους θεατρικούς παραγωγούς. Μας είπαν ότι θα μας βοηθήσουνε, είτε με μια γενική διάθεση είτε ακόμα και με εξειδικευμένα μέτρα. Δυστυχώς, όμως, αυτά τα μέτρα αυτή τη στιγμή που σας μιλώ δεν έχουν εφαρμοστεί. Ελπίζω μέχρι να δημοσιευτεί η συνέντευξη να έχουν αλλάξει τα πράγματα. Εκπέμπουμε, λοιπόν, αυτή τη στιγμή ένα S.O.S. και λέμε, χωρίς φυσικά να απειλούμε, ότι δεν αντέχουμε πέρα από τις 15 Νοεμβρίου –η ημερομηνία είναι πραγματική και προκύπτει με βάση τα πραγματικά ταμειακά διαθέσιμα και με την προοπτική των εσόδων με 30% πληρότητα των θεάτρων. Πολλοί είναι εκείνοι που δεν μπορούν πλέον να πληρώνουν τριάντα, σαράντα άτομα και θα κλείσουνε. Ξέρω πως κανενός το αυτί δεν θα ιδρώσει. Κανένας δεν νοιάζεται για το αν θα μείνουνε κλειστά κάποια θέατρα, κι ας είναι τα θέατρα ο πιο ασφαλής χώρος ψυχαγωγίας (Στα θέατρα είναι απόλυτα ελεγχόμενη η είσοδος και η έξοδος των θεατών, δεν υπάρχει διάλλειμα ούτε κυλικείο, οι θεατές δεν φιλιούνται και δεν αγκαλιάζονται, δεν τραγουδάνε, δεν χορεύουνε, δεν πίνουνε, δεν φτύνουνε…). Αλλά καλό θα είναι να μη βάζουμε τον πολιτισμό και το θέατρο πάνω από όλα, μόνο και μόνο για να πούμε μια εντυπωσιακή φράση, μα να γίνεται αυτή η φράση πράξη. Επίσης, κάτι που μας διαφεύγει και είναι εξαιρετικά σημαντικό. Στο θέατρο δεν εργάζονται μόνο ηθοποιοί. Εργάζονται και ταξιθέτες, μοδίστρες, ταμίες και τεχνικοί, διαφημιστές, για τις παραστάσεις αγοράζονται υλικά, υφάσματα, ξύλα, σίδερα, κανάλια προβάλουν διαφημίσεις θεάτρου… Οπότε, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα τεχνοκρατικά και οικονομίστικα, είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε πόσο αυξάνεται ο αριθμός των ανέργων αν πληγεί ο πολιτισμός.
ΔΕΛΙΝΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ: Τελευταία, εσείς ως Σωματείο Ελλήνων Θεατρικών Παραγωγών συντάξατε μια επιστολή προς το Υπουργείο Πολιτισμού ζητήσατε κάποια πράγματα [η επιστολή ακολουθεί την παρούσα συνέντευξη(*)] και εκφράσατε τις ανησυχίες σας. Και κατόπιν το Υπουργείο σας απάντησε με κάποια προτάσεις μέτρων υποστήριξης του Πολιτισμού.
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ: Ναι. Αυτά τα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν χτες. Αν πρέπει να συνεννοούνται επί δυο μήνες τέσσερα υπουργεία, Πολιτισμού, Εργασίας, Ανάπτυξης και Οικονομικών, τελειώσαμε. Αυτό είπαμε. Δεν έχουμε πια τέτοια περιθώρια και τέτοια πολυτέλεια. Αν με κάποιον μαγικό τρόπο παρθούν γρήγορες αποφάσεις και αρχίσουν τα μέτρα στήριξης αυτά να εφαρμόζονται άμεσα, έχουμε μια ελπίδα. Όχι, όμως, να κάνουμε πλήρη επαγγελματική αποκατάσταση. Απλά να επιβιώσουμε περιμένοντας το τέλος της επιδημίας. Ώστε να υπάρχει θέατρο και μετά την επιδημία. Αλλιώς δεν θα υπάρχει.
Εν κατακλείδι, είμαστε σε αναμονή άμεσου οξυγόνου για το θέατρο ώστε αυτό, το σοβαρό και επαγγελματικό θέατρο, το θέατρο που δίνει δουλειά σε χιλιάδες εργαζόμενους, να συνεχίσει να υπάρχει.
ΔΕΛΙΝΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Εύχομαι το καλύτερο.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στις 27_10_2020.
ΔΕΛΙΝΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
(*) «Η Ένωση Θεατρικών Παραγωγών δεν είναι συνδικαλιστικό όργανο εκπροσώπησης του κλάδου, αλλά μία ένωση παραγωγών που έχουν ένα σημαντικό κομμάτι της αγοράς και συστάθηκε ακριβώς για να αντιμετωπίσει τις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί στο χώρο του θεάτρου με την πανδημία. Από την άλλη ευελπιστεί και σε κανονικές συνθήκες να συνεισφέρει και γενικότερα στο διάλογο για την εξυγίανση και λειτουργία του θεάτρου από τη σκοπιά των επιχειρηματιών θεατρικών παραγωγών.
Πέρασαν πάνω από 7 μήνες από την ημερομηνία που λόγω της πανδημίας, τα θέατρα σταμάτησαν τη λειτουργία τους με εντολή δημόσιας αρχής.
Οι θεατρικές επιχειρήσεις, από τις πλέον πληττόμενες, από την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, βρίσκονται σε οριακό σημείο.
Το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων του κλάδου βρίσκονται το διάστημα αυτό χωρίς δραστηριότητα, ενώ και οι λίγες επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν καλοκαιρινές παραστάσεις ανά την Ελλάδα, γνώρισαν νέες σημαντικές ζημιές. Από τη μια η οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι υποψήφιοι πελάτες τους και από την άλλη τα υγειονομικά πρωτόκολλα και οι ακυρώσεις παραστάσεων με αποφάσεις δήμων ή περιφερειών συνετέλεσαν σε αυτό το αποτέλεσμα.
Στις 12 Οκτωβρίου 2020, ανακοινώθηκε ότι επιτρέπεται να ανοίξουν οι κλειστοί θεατρικοί χώροι, με πληρότητα 30%. Στη θεατρική αγορά είναι γνωστό ότι καμία θεατρική παραγωγή δεν μπορεί να είναι βιώσιμη με ποσοστά πληρότητας 30% ή ακόμη και 50%.
Αυτό σημαίνει ότι όσοι θεατρικοί παραγωγοί επιλέξουν να πραγματοποιήσουν παραγωγές τη σαιζόν 2020-2021, γνωρίζουν ότι θα είναι ζημιογόνες.
Κατόπιν των ανωτέρω, ως Ένωση Θεατρικών Παραγωγών, ζητούμε τα κάτωθι:
- Επιδότηση του 40% των θέσεων των θεάτρων, με 15€ ανά θέση και για έως και 8 παραστάσεις την εβδομάδα. Ο αριθμός των θέσεων θα προκύπτει από τις άδειες λειτουργίας των θεάτρων. Δικαιούχοι της επιδότησης θα είναι όσοι είχαν ενεργή θεατρική παραγωγή στις 8/3/2020. Σε περίπτωση lockdown και για όσο διάστημα ισχύσει αυτό, να υπάρξει επιδότηση του 25% των θέσεων των θεάτρων και για 8 παραστάσεις ανά εβδομάδα.
- Επιδότηση του 25% των θέσεων των θεάτρων που θα παραμείνουν κλειστά για τη σαιζόν 2020-2021, και για 8 παραστάσεις ανά εβδομάδα.
- Επιδότηση ποσού 5.000.000 € για τις θεατρικές επιχειρήσεις με βάση το προσωπικό που απασχολούσαν στις 8/3/2020. Πιο συγκεκριμένα η επιδότηση για κάθε επιχείρηση θα υπολογίζεται με βάση την αναλογία του αριθμού των εργαζομένων της επιχείρησης αυτής στις 8/3/2020, σε σχέση με τον αριθμό των εργαζομένων κατά την ίδια ημερομηνία, του συνόλου των επιχειρήσεων που είναι δικαιούχοι. Δικαιούχοι θα είναι όσες επιχειρήσεις είχαν ενεργή θεατρική παραγωγή στις 8/3/2020.
- Να υπάρξει απαλλαγή των δημοτικών τελών όχι μόνο για το διάστημα που υπήρχε η απαγόρευση λειτουργίας των θεάτρων, αλλά ολόκληρο το διάστημα μέχρι τις 30/4/2021.
- Πάγωμα των ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των θεατρικών επιχειρήσεων έως τις 30/4/2021. Το πάγωμα θα πρέπει να αφορά τις τρέχουσες υποχρεώσεις, τις ρυθμισμένες υποχρεώσεις και τις υποχρεώσεις που έχουν παραταθεί από τα πλαίσια στήριξης λόγω της πανδημίας.
- Παροχή ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας έως τις 30/4/2021 σε όσες επιχειρήσεις ήταν ασφαλιστικά και φορολογικά ενήμερες στις 8/3/2020.
- Διατήρηση της έκπτωσης του 40% για τις μισθώσεις θεατρικών χώρων, έως τις 30/4/2021.
- Οι ανωτέρω υπ’ αριθμόν 5, 6 και 7 ελαφρύνσεις, να ισχύσουν και για όσους υπήρξαν εργαζόμενοι με εξαρτημένη εργασία σε θεατρική επιχείρηση κάποια στιγμή εντός του διαστήματος από 1/10/2019 έως και 30/4/2021.
Ευελπιστούμε ότι θα λάβετε υπόψη τα δίκαια και ζωτικής σημασίας αιτήματα του θεατρικού κλάδου καθώς και την κραυγή αγωνίας του.
Με εκτίμηση
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΝ.ΘΕ.ΠΑ
Διονύσης Παναγιωτάκης
Γρηγόρης Βαλτινός
Μιχάλης Αδάμ
Γεράσιμος Σκαφίδας
Νίκος Αρτικόπουλος
Μίλτος Σωτηριάδης
Παναγιώτης Γεώργας»