Συνέντευξη στον Κώστα Καρδερίνη
Αιτία η αγάπη μας στο κινηματογραφικό του βλέμμα. Αφορμή η παράσταση Το μόνον της ζωής του ταξείδιον που ξεκίνησε στις 24 Νοεμβρίου στο Θέατρο ΟΡΑ, Τσιμισκή & Αντ. Καμάρα 3, έναντι ΧΑΝΘ (κρατήσεις: 2310232799 και 6945373811). Παίζει Παρασκευοσαββατοκύριακα στις 21:30 και τα εισιτήρια κυμαίνονται από 5 ως 15 ευρώ.
Ιδού τι διημείφθη:
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον είναι ένα διήγημα του Γεωργίου Βιζυηνού που έχει δραματοποιηθεί αρκετές φορές (έγινε ακόμη και ταινία). Γιατί το διαλέξατε;
Η πρώτη φορά που ανέβηκε ένα μεγάλο μέρος του -όχι όλο το διήγημα- ήταν το 1992, στην παράσταση Μορφές από το έργο του Βιζυηνού που είχα κάνει στο Θέατρο Σφενδόνη με την Άννα Κοκκίνου. Έγινε μεγάλη επιτυχία και παιζόταν για πάρα πολλά χρόνια. Η τρέχουσα παράσταση αφορά μόνο αυτό το διήγημα στην πλήρη του μορφή.
Ναι, θυμάμαι ότι ήρθε και στη πόλη μας εκείνη η παράσταση, όπως έχουν ανέβει οι περισσότερες θεατρικές σας δουλειές. Την αγαπάτε πολύ τη Θεσσαλονίκη!
Αυτό είναι αλήθεια. Έχω συνδεθεί με τη Θεσσαλονίκη από τις ταινίες μου που ήρθαν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Το Δέντρο που Πληγώναμε (1987), Η Νίκη της Σαμοθράκης (1990), Η Εαρινή Σύναξις των Αγροφυλάκων (1999). Είναι διπλή η σχέση μου μαζί της. Πρώτα ήταν κινηματογραφική, από το 1986 με το Φεστιβάλ, και κατόπιν έγινε και θεατρική όταν οι Μορφές από το έργο του Βιζυηνού ήρθαν γύρω στο 1993-94.
Και πώς αποφασίσατε να επιστρέψετε και πάλι στον Βιζυηνό μετά από τόσα χρόνια;
Πιστεύω –και δεν είναι μόνο δική μου γνώμη– ότι το έργο αυτό είναι ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, διότι εμπεριέχει υλικό πολύ σπάνιο σε αξία. Δεν αναφέρεται απλά σε μια ηθογραφική ιστορία, έχει μεγάλο πλεόνασμα εσωτερικής δύναμης. Διότι ο συγγραφέας κατάφερε με την τέχνη του, αλλά και με την ίδια του τη ζωή, να αποκρυπτογραφήσει το ελληνικό πνεύμα και την ουσία του, που είναι η ενατένιση προς την αλήθεια… προς την υπέρβαση! Κατάφερε να αντιμετωπίσει το φόβο και όλες τις δυσκολίες της ζωής, μέσα από έναν απαράμιλλο φαντασιακό κόσμο, μέσω αυτής της δημιουργικής κατάθεσης προς την ίδια τη ζωή. Δεν παραιτείται, δεν φοβάται, αλλά κοιτάζει πάντα ψηλότερα κι έτσι ανάγεται ο ίδιος σε μια ανώτερη πνευματική σφαίρα, που δίνει δύναμη και αισιοδοξία. Και ταυτόχρονα αυτό το μεταφέρει και σε μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος αυτός κυριολεκτικά μαρτύρησε στη ζωή του. Ό,τι κατάφερε… κατορθώθηκε με τρομερές δυσκολίες. Κυνηγήθηκε πάρα πολύ και κατέληξε να πεθάνει μέσα στο Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρείο, οδηγημένος από την ιντελιγκέντσια της εποχής, διότι εκόμιζε καινούργιο πνεύμα, νέο ήθος, μεγάλη δύναμη. Δυστυχώς πολεμήθηκε πολύ άγρια, αλλά κατάφερε να περάσει στην αθανασία και να είναι διαρκώς επίκαιρος, γιατί το έργο του (μόλις 10 διηγήματα) ξεπερνά κατά πολύ την ηθογραφία.
Βλέπω με χαρά ότι έχετε εντρυφήσει σε όλο το εύρος της πολιτιστικής μας παράδοσης. Θέατρο σκιών, παραμύθια, τραγωδίες όχι κλασικές, βιβλικά κείμενα (Άσμα Ασμάτων). Πιστεύετε ότι εκεί εδράζεται η ουσία της σημερινής τέχνης;
Η Τέχνη δεν υπάρχει για να δημιουργεί απλά ωραία διάθεση και να ψυχαγωγεί (με την όποια σημασία του όρου). Είναι ένας οδηγός διαμέσου των αιώνων, που τροφοδοτεί όλη τη σκέψη του ανθρώπου. Τα λεγόμενα κλασικά έργα δεν τα φθείρει ο χρόνος, όχι μόνο επειδή έχουν ωραία γλώσσα και αισθητική, αλλά γιατί συγκροτούν έναν κόσμο αξιών θελκτικό, γοητευτικό και κινητήριο μοχλό της ζωής… Αυτά τα αθάνατα έργα μας προσφέρουν τα όπλα τους. Η Τέχνη είναι πνευματική τροφή και το ζητούμενο αποτέλεσμα είναι η δράση. Μας προτρέπει να δράσουμε, να αντιδράσουμε.
Με το σινεμά που βρίσκονται τα πράγματα; Είμαστε “φαν” του κινηματογραφικού σας έργου από τον Αθέμιτο Συναγωνισμό (1982) μέχρι την Εαρινή Σύναξιν (1999), η οποία μάλιστα ήτανε στην δεκάδα των καλύτερων ελληνικών ταινιών όλων των εποχών σύμφωνα με την Π.Ε.Κ.Κ.. Υπάρχει κάποιο σχέδιο για επόμενη ταινία;
Δυο φορές ματαιώθηκαν τα σχέδιά μου λόγω των καταστάσεων. Η πρώτη απόπειρα ήταν το 2003, μια ταινία με το ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ που λέγεται Θανάσης Βέγγος, μια Πρόβα στην Τρικυμία. Με αφορμή το σαιξπηρικό έργο, ήταν ένα σενάριο γραμμένο και ραμμένο πάνω στον μεγάλο μας ηθοποιό. Από το 2009 τρέχει ένα δεύτερο σχέδιο, μια πρόταση στο Ε.Κ.Κ. για μια ταινία που λέγεται Θα’ ρθω κοντά σου για να σε ξεχάσω. Δυστυχώς η ρευστότητα των καταστάσεων δεν μας επιτρέπει να ξέρουμε πότε θα ξεκινήσει. Είναι μια αναζήτηση που διατρέχει την πραγματικότητα της πόλης και φτάνει σε μυθικές δομές και αρχετυπικές καταστάσεις, για να δείξει ότι οι σχέσεις μας με το θάνατο και την εξουσία είναι αλληλένδετες και διαρκώς στο προσκήνιο.
Γιατί διαλέξατε το μικρό αυτό θεατράκι να ανεβάσετε την παράσταση;
Η παράσταση γίνεται από δύο νέα παιδιά, μαθητές μου (Γιώργος Νικόπουλος και Δανάη Ρούσσου). Είναι ιδανικό να παιχτεί σε μικρό θέατρο, γιατί είναι πολύ ωραίο να αφουγκραστεί κανείς από κοντά την ανάσα τους, το βλέμμα, τις μάσκες του προσώπου τους, το σώμα και τη φωνή τους. Δίνονται σ’ αυτήν την παράσταση. Είναι διαφορετική εμπειρία από μια μεγάλη σκηνή και μια μεγάλη απόσταση.
Παίζουν και οι δυο μαζί, ταυτόχρονα; Αγόρι / Κορίτσι;
Παίζουν εναλλάξ. Μια βδομάδα ο ένας και μια βδομάδα η άλλη. Τον ίδιο ρόλο τον αποδίδει μια ανδρική φιγούρα στη μια εκδοχή και μια γυναικεία στην άλλη.
Πολύ ενδιαφέρουσα ως ανάλυση και ως προσέγγιση του έργου του Βιζυηνού.
Καλή επιτυχία και στην Θεσσαλονίκη λοιπόν…