Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά
Εκδόσεις Καστανιώτη 2010, σελίδες 160
Υπάρχει θεός ή όχι; Αιώνιο, αναπάντητο και βασανιστικό ερώτημα… Στο κύκνειο άσμα του συνεπέστατα άθεου Ζοζέ Σαραμάγκου Κάιν όχι μόνο υπάρχει, αλλά είναι και ένας εγωκεντρικός νάρκισσος «πανταχού παρών», «τα πάντα ορών» και μαύρο φίδι που σ’έφαγε αν αυτό που ορά δεν ικανοποιεί το κάθε του καπρίτσιο και το ματαιόδοξο αλάθητό του. Και για του λόγου το αληθές, πάρτε τον έρημο τον Κάιν -αντιδραστικό και φιλοσοφημένο νιάτο- που στις σελίδες του βιβλίου τραβάει τον παθών του το τάραχο ο βαριόμοιρος πλάνητας, επειδή ο από πάνω τον έκανε με το στανιό αδελφοκτόνο! Ο συγγραφικός αυτός τυφώνας που την έκανε κοντά ενάμισι χρόνο τώρα -μάλλον όχι για τον «παράδεισο»- και που η πένα του δεν άφηνε τίποτα όρθιο, στο εν λόγω μυθιστόρημα περνά τη βίβλο γενναιές δεκατέσσερις. Την ξαναγράφει, την περιπαίζει και την ειρωνεύεται, την πνίγει στο αίμα, το διασκεδάζει και κρυφογελά πίσω απ’ το πρόσωπο του Κάιν, τον οποίο μας ξανασυστήνει αποδίδοντας τα του Καίσαρος τω Καίσαρι (άλλος ήταν ο ιθύνων νους στην υπόθεση… να τα λέμε κι αυτά!) και αποκαθιστώντας την κακή του φήμη. Η λογική αφηγηματική σειρά, η απόλυτη απόδοση των χαρακτήρων και η συνοχή λίγο ενδιαφέρουν το συγγραφέα, που μας τοποθετεί σ’ ένα χωροχρονικό ασυνεχές, όπου παρελθόν και μέλλον διαδέχονται αστραπιαία το ένα το άλλο. Έτσι, ο Κάιν, από’ κει που σιχτιρίζει τον Αβραάμ για τη μ….α που πάει να κάνει, βλέπει τα Σόδομα και τα Γόμορρα και ούτω καθ’ εξής. Αυτό που θέλει είναι να μας πετάξει στα μούτρα τη «διακαιοσύνη» του παράλογου και αιμοδιψούς κακομαθημένου θεού (σας)! Μ’ ένα «θεόσταλτα» διαβολεμένο χιούμορ, ο Σαραμάγκου παρουσιάζει έναν ευφυέστατο και ολοζώντανο διάλογο μεταξύ θεού και ανθρώπου, κατά την ανάγνωση αν μη τι άλλο απολαυστικότατο -φυσικά λόγω και της εξαιρετικής μετάφρασης της Αθηνάς Ψυλλιά. Για όποιον φίλο εν γένει αναγνώστη θεωρήσει τα παραπάνω, και συνεπώς το ίδιο το έργο,αιρετικά και αντάρτικα κλείνω μ’ ένα απόσπασμα του βιβλίου δια στόματος Κάιν: «…σε διαβεβαιώ, όμως πως, αν ήμουν θεός, κάθε μέρα θα’λεγα ευλογημένοι ας είναι όσοι διάλεξαν την ανταρσία γιατί σ’ αυτούς ανήκει η βασιλεία της γης.»…
Μαριλένα Παπαγεωργίου