(THE HELP)
Σκηνοθεσία: Τέιτ Τέιλορ
Παίζουν: Έμα Στόουν, Βαϊόλα Ντέιβις, Οκτάβια Σπένσερ, Μπράις Ντάλας Χάουαρντ, Σίσι Σπέισεκ, Τζέσικα Τσαστέιν, Άλισον Τζένεϊ
Διάρκεια: 146’
Αξιολόγηση: ****
Δύσκολο το θέμα με τον κίνδυνο της εύκολης συγκίνησης να μετατρέψει ένα αυθεντικό δραματικό γεγονός σε μελόδραμα της σειράς. Με σφιχτή αφηγηματική δομή, με καλή αναπαράσταση εποχής όχι μόνο εικαστικά, αλλά κυρίως δραματουργικά, να αποδίδεται πειστικά το σύνολο της κοινωνικοπολιτικής ατμόσφαιρας της εποχής και εξαιρετικές ερμηνείες χαμηλών τόνων, ο Τέιτ Τέιλορ μας δίνει ένα δυνατό δράμα πλήρους αληθοφάνειας. Ένα δράμα που εδράζεται στην ιστορική αλήθεια, διανθιζόμενο από την μυθοπλαστική δεξιότητα, όχι προς ικανοποίηση του θυμικού των κατατρεγμένων της εποχής ή της ναρκισσιστικής διάθεσης του καλλιτέχνη, αλλά προς επίρρωση της αντικειμενικής αλήθειας. Τόσο ο σκηνοθέτης του προτεινόμενου για Όσκαρ «Στην καρδιά του χειμώνα», Τέιτ Τέιλορ, όσο και η συγγραφέας του μυθιστορήματος που βασίστηκε η ταινία, Κάθριν Στόκετ, προέρχονται από τον πολύπαθο αμερικάνικο Νότο και είναι αμφότεροι λευκοί. Παράμετροι που προσδίδουν ακόμη μεγαλύτερη αξία στο εγχείρημα. Η οπτική του Τέιλορ δεν έχει την καθάρια ένταση βίαιων γεγονότων του «Ο Μισισιπής καίγεται» του Άλαν Πάρκερ αλλά έχει την έμφαση ποικίλων συναισθημάτων που δημιουργούνταν από τις καθημερινές σχέσεις οι οποίες αναπτυσσόταν εντός των οικογενειών, ανάμεσα σε λευκές αφέντρες και μαύρες υπηρέτριες. Οικογένειες με τις λευκές γυναίκες σε ρόλο επηρμένης ευημερούσας συζύγου και τις μαύρες με ουσιαστική παρουσία στην κουζίνα, αλλά κυρίως στην ανατροφή των παιδιών.
Στην ταινία προβάλλεται ιδιαίτερα η σχέση αγάπης που αναπτυσσόταν ανάμεσα στην υπηρέτρια – παραμάνα και τα παιδιά. Ένα τέτοιο παιδί υπήρξε και το αφηγηματικό πρόσχημα του στόρι, η νεαρή Σκίτερ, μια λευκή του Νότου, που τελειώνοντας το κολλέγιο επιστρέφει στη γενέτειρά της, το Τζάκσον, φιλοδοξώντας να γίνει συγγραφέας. Ξεκινά τις συνεντεύξεις της από την Έιμπιλιν, μια από τις άπειρες μαύρες υπηρέτριες με επώδυνη διαδρομή στις κουζίνες και τα σαλόνια των επιτηδευμένων, καλοντυμένων και στολισμένων λευκών κυριών, που σπρώχνανε τον νωχελικό και βαριεστημένο χρόνο τους, χαριεντιζόμενες σε ώρες «salon tea» αναμεταξύ τους. Ο απροσμέτρητος πόνος της Έιμπιλιν έγινε θάρρος και ελπίδα δικαίωσης διαμέσου της γνωστοποίησης της εμπειρίας της στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Πράγματα που όλοι (ή τουλάχιστον πολλοί) γνωρίζανε και οι περισσότεροι αποκρύπτανε ή αδιαφορούσαν, ως μη έχοντες συμφέρον παρατηρητές. Την Έιμπιλιν θα ακολουθήσει η Μίνι και στη συνέχεια μερικές δεκάδες ακόμη. Οι εμπειρίες, ποταμιαίες και συγκινητικές, δεν θα αφήσουν μόνο άναυδη την Σκίτερ αλλά θα δημιουργήσουν μια φιλία, που θα γίνει το όπλο για τη δημοσιοποίηση της αλήθειας.
Έναυσμα και μοχλός προώθησης στάθηκε βέβαια και η προσωπική εμπειρία της ίδιας της Σκίτερ. Είναι στιγμές που η συγκίνηση των αφηγήσεων είναι καθηλωτική για τον θεατή, ενώ παράλληλα διανθίζονται από χιούμορ, ως συστατικό στοιχείο ακόμη και της πιο πικρής εμπειρίας. Η ιστορία λαμβάνει χώρα στη δεκαετία του ‘60, μια περίοδο με πολλές κοινωνικές και πολιτικές διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις. Ιδιαίτερα για τα δικαιώματα των μαύρων έχουμε την εμφάνιση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, αλλά και τη δολοφονία του, που σηματοδότησε πολλά πράγματα για την αλλαγή πολιτικής στις ΗΠΑ. Το εγχείρημα της Σκίτερ με τη δημοσίευση του βιβλίου θα σπάσει στεγανά της κοινωνίας όχι μόνο του Τζάκσον αλλά όλου του Νότου και γιατί όχι και των ΗΠΑ στο σύνολό τους.
Πέρα από τη συγκίνηση ή την οργή που προκαλούν τα βιώματα των πολύπαθων αυτών γυναικών, προσωπικά μου έκανε εντύπωση η αντιπαράθεση του συναισθηματικού κόσμου που δημιουργούν οι πλευρές των γυναικών, η κάθε μία ξεχωριστά με τα παιδιά. Από τη μία έχουμε τη σχέση παιδιού και μητέρας μάλλον σε τυπικό πλαίσιο και από την άλλη παιδιού και υπηρέτριας – παραμάνας, με σαφή την αμοιβαία έκφραση συναισθημάτων αγάπης, θαλπωρής και στοργής. Και τούτο μπορεί να γίνει μπούσουλας και για τους σημερινούς γονείς που πολλά προσφέρουμε σε υλικά αγαθά στα παιδιά μας, αλλά διαθέτουμε αντιστρόφως ανάλογο χρόνο για ουσιαστική παρουσία και επικοινωνία. Δύο σκηνές μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη. Η δήλωση της μάνας Έιμπιλιν για την επονείδιστη και ανομολόγητη απώλειά της και το μικρό κοριτσάκι που χτυπάει το παράθυρο κλαίγονται και ζητώντας την άρτι απολυθείσα υπηρέτρια – νταντά της. Μια ιστορία με γυναίκες σε αντιδιαμετρικά αντίθετους ρόλους, με αποδέκτες όλους. Η διάκριση και ο ρατσισμός υπάρχει και σήμερα και δεν εξέλειπε παρά τα όποια νομοθετήματα.
Η συγκίνηση, εύκολη για τους κατατρεγμένους ή απλώς παθόντες, αλλά αναγκαία και απαραίτητη η περίσκεψη των προνομιούχων.
Γιάννης Ν. Γκακίδης