εκδόσεις Τόπος 2011, 252 σελ.
“Πρόκειται πρωτίστως για συναισθηματικό κινηματογραφικό χάρτη σε μια Πόλη-Μητρόπολη, που ακόμη εμείς οι εδώ Έλληνες δεν είχαμε διανοηθεί πως υπάρχει. Θα περνούσε καιρός ώσπου να κάνουμε τις υποθέσεις μας και να δούμε πως δεν ήταν τυχαία η στιβαρή συνέχεια των νέων κινηματογραφιστών της Πόλης ή και της Τουρκίας…” σημειώνει στον πρόλογο ο Γιάννης Ξανθούλης.
Το βιβλίο αυτό είναι ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο που μας πάει πίσω στις απαρχές της κινηματογραφικής τέχνης. Πριν καλά κλείσει χρόνος από τις προβολές των Λιμιέρ στο παρισινό “Γκραν Καφέ”, δυο δαιμόνιοι Πολίτες, ο Δημήτρης Πανουργιάς κι ο Δημήτρης Αλατάρης, οργανώνουν το δικό τους Κινημά στο “Καφέ Σπόνεκ” στη μεγάλη λεωφόρο του Πέραν στις 29 Νοέμβρη του 1896. Ο πρώτος είναι απόγονος της οικογένειας των οπλαρχηγών και η εκπάγλου ομορφιάς σύζυγός του αποκαλείται “Η Ωραία του Πέραν”.
Το πολύτιμο υλικό παρουσιάζεται σε δυο χρονικές ενότητες. Το πρώτο μισό του 20ου αιώνα επιγράφεται ως Το Ξεκίνημα (1896-1922), είναι γραμμένο από τον Γιώργο Μπόζη (1939-2006) μετά από δεκαπενταετή έρευνα και καταλαμβάνει τα 2/3 των σελίδων. Το δεύτερο μέρος, Ο Κινηματογράφος στην Πόλη μετά το 1924, απλώνεται στο ταραχώδες δεύτερο μισό του ίδιου αιώνα και είναι γραμμένο ως συμπλήρωμα από την ερευνήτρια συγγραφέα Σούλα Μπόζη. Οι πηγές τους είναι συγκεντρωμένες στο αρχείο Βοσπορίς, που στηρίζεται σε εφημερίδες, περιοδικό τύπο, ετήσια εμπορικά αλμανάκ επιμελητηρίων και πρακτικά συλλόγων, καταγεγραμμένες μαρτυρίες ζώντων και πολύ πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Εντρυφώντας στα ενδότερα βλέπουμε ότι οι πρώτες κινηματογραφικές μπίζνες μονοπωλήθηκαν από Κεφαλονίτες που ήρθαν στη μεγάλη Πόλη για να προκόψουν. Βλέπουμε να ζωντανεύουν οι πρώτες κινηματογραφικές αίθουσες, τα καλοκαιρινά σινεμά των κήπων, τα επίκαιρα που τράβηξαν οι πρωτοπόροι της κάμερας, οι πρώτες μεγάλου μήκους, οι ομιλούσες… μέχρι και οι πρώτες έγχρωμες παραγωγές. Το σινεμά να φτάνει ως τις λαϊκές γειτονιές. Διαβάζουμε για σπουδαίους οπερατέρ (στο εξώφυλλο ο Ιωακείμ Φιλμερίδης), τεχνικούς, ηθοποιούς και παραγωγούς που δημιούργησαν στούντιο και έγραψαν, άγνωστες ως επί το πλείστον σε μας, χρυσές σελίδες.
Όσοι πιστοί προσέλθετε… δε θα χάσετε!
Κώστας Καρδερίνης