Μια πρώτη αποτίμηση του 15ου ΦΝΘ

Με λυμένα τα μάτια

DOCUMANTER

Ένα πρόβατο που έχει δεμένα τα μάτια του με ένα μαύρο πανί περιμένει να αρχίσει η προβολή του επικείμενου ντοκιμαντέρ για να την βγάλει, παραμένει όμως πρόβατο. Όσο αμφιλεγόμενη και διφορούμενη είναι η αφίσα του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, άλλο τόσο είναι το ίδιο το φεστιβάλ, όπως θα πρέπει βέβαια να είναι κάθε φεστιβάλ που σέβεται τον εαυτό του. Υπήρξαν αρκετές δημιουργίες που τράβηξαν την προσοχή μας και άγγιξαν υψηλά ποιοτικά στάνταρ, αλλά έπρεπε να φτάσουμε μέχρι το βράδυ της Τρίτης για να δούμε κάτι πραγματικά εξαιρετικό.

– «H πράξη του φόνου» (φωτό) του Τζόσουα Οπενχάιμερ μας παρουσιάζει τις προσπάθειες ενός εκτελεστή γκάνγκστερ να αναπαραστήσει με τη μορφή ταινίας μερικές από τις εκατοντάδες δολοφονίες που είχε διαπράξει κατά των κομουνιστών στην Ινδονησία 45 χρόνια πριν, βοηθώντας το στρατό να ανέβει στην εξουσία. Με αυτόν τον τρόπο θέλει να εξαγνίσει τους προσωπικούς του δαίμονες, δίνοντας όμως και μια ευκαιρία στο στρατιωτικό καθεστώς που κυβερνά ακόμα τη χώρα να προπαγανδίσει, αποκαθιστώντας την «ιστορία» και δείχνοντας ταυτόχρονα πόσο πιο άγριοι ήταν οι παραστρατιωτικοί σε σχέση με τους φλωροκομουνιστές. Παράλληλα, όμως, με τη δημιουργία αυτής της ταινίας, η οποία είναι ένα καλτ αριστούργημα, ο σκηνοθέτης φτιάχνει το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ παίρνοντας συνεντεύξεις από τους συντελεστές: μαφιόζους – δολοφόνους, δημοσιογράφους – ρουφιάνους, παραστρατιωτικούς που πλέον είναι υπουργοί και καταφέρνοντας  να παρουσιάσει σε όλο της το μεγαλείο την παράνοια που επικρατεί στη χώρα. Αιρετικό χιούμορ, γλαφυρότητα και σκηνές ανθολογίας σ’ ένα ντοκιμαντέρ που αξίζουν μέχρι και οι τίτλοι τέλους, μια δημιουργία που ή θα την λατρέψεις ή θα την μισήσεις.

– «Ο εξ αίματος αδελφός» του Στιβ Χούπερ είναι μια δημιουργία που καταφέρνει να μαλακώσει και την πιο πέτρινη καρδιά. Ο σκηνοθέτης μας μεταφέρει στην Ινδία παρουσιάζοντας τις προσπάθειες του καλύτερού του φίλου να βοηθήσει παιδάκια που πάσχουν από AIDS. Ο καθημερινός του αγώνας είναι γεμάτος συγκινήσεις και απρόοπτα, γέλιο και δάκρυ κι έστω και για κάποια λεπτά γινόμαστε κι εμείς συμμέτοχοι σ’ αυτό, σ’ ένα ντοκιμαντέρ που παρά το σκληρό του θέμα, σε γεμίζει με αισιοδοξία, αν και φλέρταρε σε αρκετές στιγμές με το μελό.

– Η Ελλάδα σε κρίση, οι εκλογές η λύση, στο «Δημοκρατία, ο δρόμος του σταυρού», παρακολουθούμε τον προεκλογικό αγώνα τεσσάρων υποψήφιων βουλευτών: του Γιάννη Ραγκούση από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., του Νίκου Κωστόπουλου της Νέας Δημοκρατίας, της Ρένα Δούρου από τον ΣΥΡΙΖΑ και του Ηλία Παναγιώταρου της Χρυσής Αυγής. Τέσσερις διαφορετικοί σκηνοθέτες υπό την επίβλεψη του Μάρκου Γκαστίν καταφέρνουν μέσα σε μιάμιση ώρα να καταγράψουν με επιτυχία τα πολιτικά μας ήθη. Κληρονομική διαδοχή, αποποίηση ευθυνών, ρουσφέτια, μετατοπίσεις από τη μια διευθυντική θέση στην άλλη, ο ρόλος της εκκλησίας, ανεργία, ρατσισμός, όλα μπλέκονται στο μπλέντερ με την απαραίτητη δόση χιούμορ και το αποτέλεσμα καθρεφτίζει ολόκληρη την κοινωνία μας για να καταλήξει πολύ εύστοχα στο συμπέρασμα πως ο δρόμος του σταυρού δεν τελείωσε ακόμα για την Ελλάδα.

– Το «Παραπάνω από μέλι» του Μάρκους Ίμχουφ είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ταξίδι στον τρόπο παρασκευής του μελιού, μια ενδελεχής ματιά στη ζωή των μελισσών με μια σειρά υπέροχων σκηνοθετικών πλάνων, αλλά κι ένας προβληματισμός για τον τρόπο που διαχειριζόμαστε πλέον μαζικά την παραγωγή του, φτάνοντας στο σημείο να θεωρούμε πως είμαστε καλύτεροι επικονιαστές από τις μέλισσες, αδιαφορώντας για τη ραγδαία μείωση του αριθμού τους, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά πόσο αγνώμονες είμαστε.

– Στο «Μάμα κόκα» της Σούζαν Σεκέρτσι παρακολουθούμε το ταξίδι της κοκαΐνης από τα φύλλα του φυτού στην Κολομβία μέχρι το λιμάνι του Αμβούργου και με αφορμή αυτή τη διαδρομή η σκηνοθέτης κάνει μια καταγραφή του πολιτικού σκηνικού της χώρας του Πάμπλο Εσκομπάρ σε συνάρτηση πάντα με το περίφημο ναρκωτικό, παραθέτοντας πληθώρα αρχειακού υλικού και καταλήγοντας, σχετικά απλοϊκά η αλήθεια είναι, στο συμπέρασμα πως η καλύτερη λύση είναι η νομιμοποίησή της. Με τέτοιο θέμα περιμέναμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα, κάτι παραπάνω δηλαδή από ένα μεγάλης διάρκειας δημοσιογραφικό ρεπορτάζ.

– Η μεγαλύτερη όμως απογοήτευση του φεστιβάλ μέχρι τώρα ήταν ο «Αόρατος πόλεμος» του Κέρμπι Ντικ. Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται σε μια μάστιγα που πλήττει τον αμερικάνικο στρατό, τους βιασμούς δηλαδή ενός μεγάλου ποσοστού γυναικών από συναδέλφους και ανωτέρους τους, βιασμοί που συνήθως όχι μόνο μπαίνουν στο συρτάρι, αλλά κοστίζουν κιόλας τη θέση των καταγγελλόντων. Πέρα από τις γενναίες μαρτυρίες πολλών θυμάτων, το ντοκιμαντέρ δεν είναι τόσο τολμηρό όσο θα θέλαμε και η συνεχής καταγραφή περιστατικών κουράζει, αφήνοντάς μας μόνο με την ελπίδα ότι θα αφυπνίσει κάποια κυβερνητικά στελέχη στη «δημοκρατικότερη» χώρα του κόσμου.

– Πολύ καλογυρισμένο ήταν το «Valentine Road» της Μάρτα Κάνιγχαμ, η τραγική ιστορία ενός 14χρονου ομοφυλόφιλου μαθητή, ο οποίος σκοτώθηκε εν ψυχρώ από έναν συνομήλικο συμμαθητή του γιατί τόλμησε την προηγούμενη μέρα να του ζητήσει να γίνει ο Βαλεντίνος του. Παρουσιάζοντας  το οικογενειακό προφίλ των δύο πρωταγωνιστών, η σκηνοθέτης ψάχνει τα αίτια του φονικού, ενώ φασίστες καθηγητές, μονόφθαλμοι ένορκοι, μπερδεμένοι δικηγόροι παρελαύνουν από μπροστά μας, δείχνοντας  το μέγεθος του παραλογισμού που επικρατεί ακόμα και στις πιο πολιτισμένες κοινωνίες.

Αυτές ήταν συνοπτικά οι εντυπώσεις μας από το πρώτο μισό του φεστιβάλ, μέχρι το βράδυ της Τρίτης δηλαδή, ελπίζοντας σε μια καλύτερη συνέχεια. Κλείνοντας, ένα σχόλιο και για τον κόσμο, ο οποίος ναι μεν  παρακολουθεί, η  προσέλευσή του όμως είναι σαφέστατα μικρότερη από άλλες χρονιές, πιθανόν λόγω εορταστικού τριημέρου. Οψόμεθα..

Ορέστης Μανασής