(LE GAMIN AU VÉLO/ BOY WITH A BIKE)
Σκηνοθεσία: Ζαν Πιέρ Νταρντέν και Λικ Νταρντέν
Παίζουν: Τομά Ντορέ, Σεσίλ Ντε Φρανς, Ζερεμί Ρενιέ
Διάρκεια: 87′
Αξιολόγηση: ****
Όσοι ασχολούνται λίγο με το ποδόσφαιρο γνωρίζουν πως το Velodrome είναι το γήπεδο της Μαρσέιγ. Όσοι ασχολούνται λίγο με το ποδόσφαιρο, όμως, δεν σημαίνει ότι γνωρίζουν και γαλλικά (εντάξει, «γαλλικά» γνωρίζουν!). Ένας από αυτούς κι εγώ. Μέσω του τίτλου τούτης της ταινίας επιτέλους κατάλαβα πως 1 + 1 = 2. Ότι το «velo», το πρώτο συνθετικό του σταδίου σημαίνει «ποδήλατο» και πως στην ουσία, το στάδιο της Μαρσέιγ (της Μασσαλίας σα να λέμε) σημαίνει απλά «Ποδηλατοδρόμιο»…
Παρακολουθώντας την ταινία καταλαβαίνεις πολλά, πολλά περισσότερα. Όχι για το ποδόσφαιρο – για τη ζωή. Καταλαβαίνεις γιατί οι σκηνοθέτες της ταινίας, τα δύο αδέλφια από το Βέλγιο, έχουν σαρώσει τα βραβεία σε κάθε μεγάλο κινηματογραφικό φεστιβάλ που σέβεται τον εαυτό του (λέγε με Κάννες). Έχουν στο επίκεντρο της προβληματικής τους τον άνθρωπο – αυτό όμως από μόνο του δεν αρκεί. Οι σπουδαίοι αυτοί δημιουργοί ξέρουν να σκαρώνουν ιστορίες που δείχνουν τη δυσκολία του να ζεις στην Ευρώπη του σήμερα, εγκλωβισμένος, πιεσμένος οικονομικά, στριμωγμένος στα σκοινιά, έτοιμος ανά πάσα στιγμή να ακούσεις το καμπανάκι που θα σημάνει το νοκ – άουτ σου. Κάτω από το φακό της κάμεράς του τίθεται η βάση του κοινωνικού οικοδομήματος: η οικογένεια. Κι έχουν δυο – τρία ενδιαφέροντα πράγματα να πουν για αυτήν. Το τρομερό με τους Νταρντέν είναι πως έχουν κατακτήσει κάτι πολύ σημαντικό: την απλότητα της ωριμότητας. Και μέσω αυτής, την ευκολία της αναγνώρισης και της ανάγνωσης από το κοινό. Ναι, τούτη είναι η πιο εμπορική (!) τους ταινία: μέχρι και μουσική ακούγεται για πρώτη φορά στην καριέρα τους – μην φανταστείτε υπερβολές: ένα μουσικό μοτίβο ολίγων δευτερολέπτων που παραπέμπει σε Καραϊνδρου και Αγγελόπουλο – αυτό είναι όλο. Και βιντεογκέιμ βλέπουμε να παίζουν πιτσιρικάδες – σα να λέμε, εξωγήινοι προσεδαφίστηκαν στο κινηματογραφικό τους σύμπαν. Μέχρι και σταρ διαθέτει η ταινία – την συμπατριώτισσά τους Σεσίλ Ντε Φρανς. Και οι σκηνές που τραβούσαν σε μάκρος σε προηγούμενες ταινίες τους (όπως πχ το κουβάλημα της φιάλης υγραερίου από την πρωταγωνίστρια του «Ροζέτα» – σκηνή που έχει κάνει έξαλλο συνάδελφο εξ Αθηνών…) εδώ σχεδόν απουσιάζουν. Η αισθητική τους παραμένει αναγνωρίσιμη, οι παραχωρήσεις στο κοινό, όμως, τους έχουν κάνει πιο προσβάσιμους.
Τι συμβαίνει στην ταινία; Ένας πιτσιρίκος στην προεφηβεία του αρνείται να δεχτεί ότι ο πατέρας του τον έχει εγκαταλείψει σε ένα κρατικό ίδρυμα. Πιστεύει ακράδαντα πως θα επιστρέψει, πως έχει χάσει το τηλέφωνό του, πως να, από στιγμή σε στιγμή θα ξεπροβάλλει. Φευ! Ο πατέρας του όντως τον έχει παρατήσει. Κι όχι μόνον αυτό: έχει πουλήσει και το αγαπημένο ποδήλατο του πιτσιρικά για να βγάλει μερικά χρήματα. Ο μικρός, όμως, δεν πείθεται. Όλα τα στοιχεία που του παρέχονται τα αρνείται. Εκεί αυτός, εμμονοληπτικά, να περιμένει πως ο πατέρας του θα έρθει. Πως ο πατέρας του τον αγαπά. Μια νεαρή κομμώτρια θα βρεθεί στο δρόμο του. Θα τον βγάλει από το ίδρυμα – αρχικά μερικές ημέρες την εβδομάδα. Θα τον φροντίσει. Κυρίως: θα του δώσει αγάπη. Ανιδιοτελή αγάπη. Ο μικρός, όμως, είναι αγρίμι. Επιζητεί παντού την πατρική φιγούρα, την αποδοχή από τον πατέρα. Μέχρι το έγκλημα θα φτάσει για χάρη του. Και στο φινάλε της ταινίας το ερώτημα μπαίνει αμείλικτο: θα σωθεί αυτό το παιδί; Υπάρχουν ελπίδες να γίνει ένας σωστός ενήλικας; Οι Νταρντέν δεν απαντούν άμεσα – αφήνουν το θεατή να αποφασίσει. Κάτι μου λέει όμως ότι κλείνουν θετικά το μάτι και χαμογελούν…
Ο απών πατέρας λοιπόν. Τον ερμηνεύει ο Ζερεμί Ρενιέ που πάει να γίνει για τους Νταρντέν ότι ο Ζαν Πιέρ Λεό για τον Φρανσουά Τριφό: ουσιαστικά, έχει μεγαλώσει μέσα στις ταινίες τους! Οι προβληματικοί άντρες. Ο φιλικός αρχηγός της συμμορίας που κερδίζει τον μικρό καθώς ξέρει να τον χειραγωγεί, έχοντας σκοτεινά σχέδια. Ο φίλος της κομμώτριας που δεν μπορεί να διαχειριστεί την κατάσταση και θέτει ζήτημα επιλογής: ή ο μικρός ή αυτός. Το παιδί που θέλει να πάρει εκδίκηση από τον πιτσιρικά και ο πατέρας του, έτοιμος να συγκαλύψει ένα έγκλημα «για το παιδί του». Και το θηλυκό που το μόνο που ξέρει είναι να δίνει αγάπη…
Ο Βιτόριο Ντε Σίκα, ο δημιουργός του «Κλέφτη ποδηλάτων», θα ήταν υπερήφανος παρακολουθώντας τούτη την ταινία. Κι εσείς δεν έχετε παρά να κοινωνήσετε από τον γαλαντόμο ουμανισμό του έργου των αδελφών Νταρντέν.
Θόδωρος Γιαχουστίδης