Σκηνοθεσία: Στιβ ΜακΚουίν
Παίζουν: Μάικλ Φασμπέντερ, Κάρεϊ Μάλιγκαν, Τζέιμς Μπαντζ Ντέιλ
Διάρκεια: 101′
Αξιολόγηση: ****
Το «Shame» είναι μια ταινία ερεθιστική. Και την ίδια στιγμή φαίνεται να αγνοεί τους κανόνες του ψυχογραφήματος, αλλά στην πραγματικότητα απλώς τους εξελίσσει.
Εξηγώ: Ήδη από την αρχαία τραγωδία και τον Όμηρο έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε τα συμβάντα ως επαγόμενα προηγούμενων πράξεων ή παραλείψεων. Το βικτωριανό μυθιστόρημα δεν άφησε περιθώρια για παρεξηγήσεις: όλα συμβαίνουν για ένα λόγο, που συχνά συνδέεται με το παρελθόν της αφήγησης ή άλλοτε με το παρόν και το μέλλον. Η σκέψη του 19ου αιώνα, αλλά και του 20ου, όφειλε να εξηγήσει πολλά ούτως ώστε οι ιστορίες να είναι αληθοφανείς. Κάτι τέτοιο δεν είναι πια απαραίτητο. Κανείς δεν αμφιβάλλει: η καταστροφική συμπεριφορά δεν αντλείται από τα βιολογικά χαρακτηριστικά. Όλοι – τουλάχιστον, οι έχοντες μια οριακή νοημοσύνη – συμφωνούν πως για να εκδηλώνεται αποκλίνουσα συμπεριφορά, «κάτι πρέπει να έχει συμβεί». Μέχρι πρότινος, τέτοιος ήταν και ο άξονας της μυθοπλασίας, ένα είδος αναζήτησης του χαμένου χρόνου. Όχι πια. Ο Στιβ ΜακΚουίν πιθανώς γνωρίζει τι έχει συμβεί στους ήρωες, αλλά δεν πρόκειται να το αποκαλύψει. Πράγματι, αυτή η γνώση δεν αφορά παρά τους ίδιους τους ήρωες. Όμως, είναι εκείνη που θα λειτουργούσε λυτρωτικά για το θεατή. Εκείνη, που θα του επέτρεπε να ξεφύγει από τον εφιαλτικό κλοιό της ιστορίας, με τη δικαιολογία πως το δικό του παρελθόν ήταν διαφορετικό· συνεπώς, είναι διαφορετικό και το παρόν του.
Πράγματι, η πραγματικότητα δεν είναι αρκετή. Οι ζωές μας δεν αποτελούν από μόνες τους υλικό μυθοπλασίας. Η απόλυτη ταύτιση με τους ήρωες είναι μάλλον δυσεπίτευκτη: η δική τους ζωή θα είναι υποχρεωτικά περισσότερο επεισοδιακή. Ωστόσο, ακόμα και η μερική ταύτιση με έναν ήρωα εύθραυστο και μαζί τόσο συνηθισμένο, όπως εκείνοι του «Shame», είναι αρκετή για να συνταράξει την πραγματικότητά μας. Το σινεμά του Στιβ ΜακΚουίν είναι μια χειρουργική επέμβαση που όλοι ελπίζουμε πως θα πετύχει. Για το καλό μας.
Ρωμανός Σκλαβενίτης